Back to stories list
Khalai avugana n’ibihingwa
Khalai talks to plants
Khalai azungumza na mimea
Ursula Nafula
Jesse Pietersen
Patrick Munyurangabo
The audio for this story is currently not available.
Uyu ni Khalai. Afite impala irindwi. Izina rye risobanuye “umwiza” mu ururimi rwe, Lubukusu.
This is Khalai.
She is seven years old.
Her name means ‘the
good one’ in her
language, Lubukusu.
Khalai ni msichana mwenye umri wa miaka saba. Jina lake lina maana ya ‘aliye mzuri’ katika lugha yake ya Lubukusu.
Khalai abyuka akavugana n’igiti cy’icunga. “Mbabarira giti cy’icunga, kura ubunini unaduhe amacunga ahiye menshi.”
Khalai wakes up and
talks to the orange tree.
“Please orange tree,
grow big and give us
lots of ripe oranges.”
Khalai anaamka na kuongea na mmea mchanga wa Mchungwa, “Tafadhali mti wa Mchungwa, kua mkubwa uzae machungwa mengi mabivu.”
Khalai ajya kw’ishuri. Munzira avugisha icyatsi. “Mbabarira cyatsi, kura uba icyatsi kurushaho kandi ntiwume.”
Khalai walks to school.
On the way she talks to
the grass. “Please
grass, grow greener
and don’t dry up.”
Khalai anaenda shuleni na njiani anaongea na Nyasi, “Tafadhali Nyasi, kua kijani zaidi na zaidi na wala usikauke.”
Khalai aca ku indabyo zagasozi. “Mbabarira ndabyo, komeza mushibuke (muzane indabyo) mbashyire mu umusatsi wange.”
Khalai passes wild
flowers. “Please
flowers, keep blooming
so I can put you in my
hair.”
Khalai anayapita Maua ya mwituni na kusema, “Tafadhali Maua, endelea kunawiri ili niweze kukuweka kwenye nywele zangu.”
Kw’ishuli, Khalai avugisha avugisha igiti hagati mu mbuga. “Mbabarira giti, mera amashami manini kugirango tuge dusomera mutsi y’igicucu cyawe.”
At school, Khalai talks
to the tree in the
middle of the
compound. “Please
tree, put out big
branches so we can
read under your shade.”
Akiwa shuleni, Khalai anazunguumza na Mti ulioko katikati ya shule, “Tafadhali Mti, toa matawi makubwa ili tusome chini ya kivuli chako.”
Khalai avugisha uruzitiro iruhande ry’ishuri rye. “Mbabarira ukure ukomere ukomere abantu ntibinshire.”
Khalai talks to the
hedge around her school.
“Please grow strong
and stop bad people
from coming in.”
Khalai anazunguumza na ua unaoizingira shule yake, “Tafadhali ua, kuwa mwenye nguvu ili uzuie shule yetu kutokana na watu wabaya.”
Iyo Khalai agarutse murugo kuva kw’ishuli, asura igiti cy’icunga. “Amacunga yawe yari yera?” Khalai arabaza.
When Khalai returns
home from school, she
visits the orange tree.
“Are your oranges ripe
yet?” asks Khalai.
Anaporudi nyumbani alasiri, Khalai anautembelea mti wa Mchungwa kuangalia kama machungwa yameiva.
Khalai ariruhutsa, “Amacunga yawe aracyari icyatsi.” “Nzakubona ejo giti cy’amacunga,” Khalai aravuga. “Wenda uzaba unfitiye icunga rihiye!”
“The oranges are still
green,” sighs Khalai.
“I will see you tomorrow
orange tree,” says
Khalai. “Perhaps then
you will have a ripe
orange for me!”
“Machungwa bado mabichi,” Khalai anashusha pumzi. “Nitakuona kesho, we mti wa machungwa. Labda utanipa chungwa bivu wakati huo.”
Written by: Ursula Nafula
Illustrated by: Jesse Pietersen
Translated by: Patrick Munyurangabo