وانگاری از بیرون بودن لذت میبرد. درباغچهی خانوادگی شان که محصولات غذایی کشت میشد، با کارد بزرگ خود خاک را زیر و رو میکرد. او دانههای کوچک را در زیر خاک گرم فرو میکرد و روی آن را با خاک میپوشانید.
د هغې د لمر پرېواته ننداره ډيره خوښېده، کله چې د لمروړانګې پنا شوې، د پټي پر نرۍ پوله د کور خواته روانه شوه او ترڅنګ ېې د سیند له خوږ غږ نه خوند اخیسته.
بهترین زمان مورد علاقه ی او در طول روز، زمان غروب بود. زمانی که خیلی تاریک میشد و نمیشد گیاهان را دید، وانگاری میدانست که دیگر باید به خانه برگردد. او ازکنار رودخانهها و مسیرهای باریکی که در بین زمینهای کشاورزی بود، میگذشت.
د هغې د لمر پرېواته ننداره ډيره خوښېده، کله چې د لمروړانګې پنا شوې، د پټي پر نرۍ پوله د کور خواته روانه شوه او ترڅنګ ېې د سیند له خوږ غږ نه خوند اخیسته.
وانگاری کودک باهوشی بود و نمیتوانست برای به مکتب رفتن صبر کند. ولی، مادر وپدرش میخواستند که او بماند و به آنها در خانه کمک کند. وقتی که او هفت ساله شد. برادر بزرگش، پدر و مادرش را وادار کرد که به او اجازه بدهند مکتب برود.
د هغې ډيره مینه له کتاب سره وه، چې ډير څه ترې زده کړي او ډيره خوشاله وه چې د زده کړو لپاره د امریکا متحده ایالاتو ته بلل شوې ده. ونګري ډيره لیواله وه چې د نورې نړۍ په اړه هم معلومات ترلاسه کړي.
او به یادگیری علاقه داشت! وانگاری با خواندن هر کتاب مطالب بیشتر وبیشتری یاد گرفت. او در مکتب عالی بود، به طوری که برای ادامه تحصیل به ایالات متحد آمریکا دعوت شد. وانگاری هیجان زده بود! او میخواست که بیشتر در مورد دنیا بداند.
د هغې ډيره مینه له کتاب سره وه، چې ډير څه ترې زده کړي او ډيره خوشاله وه چې د زده کړو لپاره د امریکا متحده ایالاتو ته بلل شوې ده. ونګري ډيره لیواله وه چې د نورې نړۍ په اړه هم معلومات ترلاسه کړي.
در دانشگاه آمریکا، وانگاری چیزهای جدید زیادی یاد گرفت. او در مورد گیاهان و اینکه چی گونه رشد میکنند، درس میخواند و به یاد میآورد که خودش چگونه بزرگ شده است. به یاد میآورد که چ گونه در زیر سایه درختان در جنگلهای زیبای کنیا با برادرش بازی میکرد.
هغې نورې زده کړې هم وکړې، او له خپلو خلکو سره ېې ډيره مینه درلوده، او د دوی د آزاد ژوند لپاره ېې کوښښ کاوه، چې د افریقا خلک ازاد ژوند ولري او پرمختګ وکړي. ونګري به تل خپل افریقايي کور یادوه، ځکه چې ډيرې خاطرې ېې ورپورې تړلې وې.
هر چه بیشتر یاد میگرفت، بیشتر میفهمید که چقدر مردم کنیا را دوست دارد. او میخواست که مردم شاد و آزاد باشند. هر چه بیشتر یاد میگرفت، بیشتر خانه ی آفریقایی اش را به یاد میآورد.
هغې نورې زده کړې هم وکړې، او له خپلو خلکو سره ېې ډيره مینه درلوده، او د دوی د آزاد ژوند لپاره ېې کوښښ کاوه، چې د افریقا خلک ازاد ژوند ولري او پرمختګ وکړي. ونګري به تل خپل افریقايي کور یادوه، ځکه چې ډيرې خاطرې ېې ورپورې تړلې وې.
کله چې ونګري خپلې زده کړې پای ته ورسولې، بېرته کینیا ته راغله، خو د خلکو ژوند کې ډير بدلون راغلی و، د ځمکې پر سر غټ فارمونه خراب شوي و، میرمنو د خوړو لپاره څه نه لرل، د سون توکي ېې خلاص شوي وو او ماشومان هم وږي وو.
وقتی که تحصیلاتش به پایان رسید، به کنیا برگشت. ولی شهرش تغییر کرده بود. مزرعههای خیلی بزرگ روی زمین گسترده شده بودند. زنها دیگر هیزم برای آشپزی نداشتند. مردم فقیر بودند و کودکان گرسنه.
کله چې ونګري خپلې زده کړې پای ته ورسولې، بېرته کینیا ته راغله، خو د خلکو ژوند کې ډير بدلون راغلی و، د ځمکې پر سر غټ فارمونه خراب شوي و، میرمنو د خوړو لپاره څه نه لرل، د سون توکي ېې خلاص شوي وو او ماشومان هم وږي وو.
ونګري پوهېده چې خلک څنګه له فقر او بې وزلۍ وژغوري، خلکو ته ېې له دانو د ثمر لرونکو ونو د کښت او کینولو لارې چارې هم وروښودلې، د کلي خلکو بې ثمره ونې ووهلې او په پیسو ېې کور ته د اړتیا وړ توکي واخېستل، له دې او میرمنو سره ېې دا مرسته وکړه چې څنګه پر ځان بسیا شي.
وانگاری میدانست که چه کار کند. او به زنان یاد داد که چی گونه میتوانند با استفاده از دانهها درخت بکارند. زنان درختها را میفروختند و از پولش برای مراقبت از خانوادههای شان استفاده میکردند. زنان خیلی خوشحال بودند. وانگاری به آنها کمک کرده بود که احساس قدرتمندی و نیرومندی کنند.
ونګري پوهېده چې خلک څنګه له فقر او بې وزلۍ وژغوري، خلکو ته ېې له دانو د ثمر لرونکو ونو د کښت او کینولو لارې چارې هم وروښودلې، د کلي خلکو بې ثمره ونې ووهلې او په پیسو ېې کور ته د اړتیا وړ توکي واخېستل، له دې او میرمنو سره ېې دا مرسته وکړه چې څنګه پر ځان بسیا شي.
همچنان که زمان میگذشت، درختهای جدید در جنگلها رشد کردند، و رودخانهها دوباره جاری شدند. پیام وانگاری در سرتاسر آفریقا پیچید. امروز میلیونها درخت از بذرهای وانگاری رشد کرده اند.
ونګري اړ وه چې د حالت د ښه کیدو لپاره ډيرزيار وباسي، کار وکړي او د خپلو هڅو له امله ډيره مشهوره شوه. د زحمتونو په بدل کې يې خلکو ورته ډالۍ ورکړه، او دا ډالۍ د نوبل په نامه یادیږي. دا د افریقا په تاریخ کې لومړنۍ میرمن ده چې دا ډالۍ یې ترلاسه کړې ده.
وانگاری سخت کار کرده بود. مردم سراسر دنیا متوجه این موضوع شدند، و به او یک جایزهی عالی دادند. آن جایزه، جایزه ی صلح نوبل بود و او اولین زن آفریقایی بود که آن را دریافت میکرد.
ونګري اړ وه چې د حالت د ښه کیدو لپاره ډيرزيار وباسي، کار وکړي او د خپلو هڅو له امله ډيره مشهوره شوه. د زحمتونو په بدل کې يې خلکو ورته ډالۍ ورکړه، او دا ډالۍ د نوبل په نامه یادیږي. دا د افریقا په تاریخ کې لومړنۍ میرمن ده چې دا ډالۍ یې ترلاسه کړې ده.
ونګري په ۲۰۱۱کال کې مړه شوه، خو کله چې موږ دا ښکلې ونې او ځنګلونه ګورو، د هغې فردي هڅې او کوښښ مو ذهن ته راشي.
وانگاری در سال 2011 از دنیا رفت، ولی ما هر وقت که به یک درخت زیبا نگاه میکنیم، به یاد او میافتیم.
ونګري په ۲۰۱۱کال کې مړه شوه، خو کله چې موږ دا ښکلې ونې او ځنګلونه ګورو، د هغې فردي هڅې او کوښښ مو ذهن ته راشي.
