Odongo no Apiyo hela iha sidade hamutuk ho sira nia papa. Sira sempre kontente ba férias. La’ós tanba de’it eskola taka maibé tamba sira ba vizita sira nia avó. Nia hela iha suku peskadór ida besik lagoa boot ida.
Odongo na Apiyo waliishi mjini na baba yao. Walisubiri likizo kwa hamu. Siyo tu kwa shule kufungwa, bali ni kwa sababu walienda kumtembelea bibi yao. Aliishi katika kijiji cha uvuvi karibu na ziwa kubwa.
Odongo no Apiyo sente kontente tanba to’o ona tempu atu vizita sira nia avó-feto dala ida tan. Kalan antes, sira arruma sira nia pasta no prontu ba viajen dook ba avó nia uma. Sira labele toba no ko’alia kalan tomak kona-ba ferias ne’e.
Odongo na Apiyo walichangamka kwani ulikuwa wakati wa kumtembelea bibi kwa mara nyingine. Usiku huo, walipanga mizigo yao na kujiandaa kwa safari ndefu ya kwenda kijijini. Hawakuweza kulala ila waliongea usiku kucha juu ya likizo yao.
Dadeer tuir mai, sira viajen ba suku ne’e iha sira nia papa nia kareta. Sira halai liu foho sira, animál fuik sira no plantasaun xa. Sira sura kareta no hananu kansaun sira.
Mapema asubuhi iliyofuata, waliondoka katika gari la baba yao kuelekea kijijini. Walipita milima, wanyama pori na mashamba ya majani ya chai. Walihesabu magari na kuimba nyimbo.
Lakleur, labariks sira sente kole no toba.
Baada ya muda, watoto walichoka na kusinzia.
Apa fanu Odongo no Apiyo bainhira sira to’o iha suku. Sira hetan Nyar-Kanyada, sira nia avó-feto, deskansa hela iha biti ida iha ai-okos. Nyar-Kanyada, iha Luo signifika katak ‘oan feto husi ema Kanyada’. Nia feto forte no bonita.
Baba aliwaamsha Odongo na Apiyo walipofika kijijini. Walimkuta bibi yao, Nyar-Kanyada, akipumzika kwenye mkeka chini ya mti. Kwa Dholuo, Nyar-Kanyada maana yake ni ‘binti wa watu wa Kanyada’. Alikuwa ni mwanamke mrembo na imara.
Nyar-Kanyada benvindu sira ba uma laran no dansa haleu sala hananu ho kontente. Ninia beioan sira kontente atu fó ba nia prezente sira lori husi sidade. “Uluk nanain loke ha’u nia prezente,” Odongo dehan. “Lae, ha’u nia prezente mak uluk!” Apiyo dehan.
Nyar-Kanyada aliwakaribisha ndani kwa kucheza na kuimba kwa furaha. Wajukuu wake walikuwa na shauku ya kumpa zawadi walizomletea kutoka mjini. “Fungua yangu kwanza,” Odongo alisema. “Hapana, yangu kwanza!” Apiyo akasema.
Depois de loke tiha prezente, Nyar-Kanyada, fó bensaun ba ninia beioan sira iha maneira tradisionál ida nian.
Baada ya kufungua zawadi, Nyar-Kanyada aliwabariki wajukuu wake kitamaduni.
Depois Odongo no Apiyo sai ba liur. Sira duni babebar no manu sira.
Kisha Odongo na Apiyo wakaenda nje. Waliwakimbiza vipepeo na ndege.
Sira sa’e ai no rega bee ba malu iha lagoa laran.
Walipanda kwenye miti na kurushiana maji ziwani.
Bainhira rai nakaras ona sira fila uma atu han kalan. Molok sira bele han hotu, sira toba dukur tiha!
Giza Iilipoingia, walirudi nyumbani kwa ajili ya chakula cha jioni. Kabla hata ya kumaliza kula, walikuwa wanasinzia!
Loron tuir mai, sira nia papa viajen fila ba sidade husi sira hela ho Nyar-Kanyada.
Siku iliyofuata, baba yao alirudi mjini na kuwaacha na Nyar-Kanyada.
Odongo no Apiyo ajuda sira nia avó-feto ho servisu uma nian. Sira kuru bee no hili ai. Sira rekolla manu-tolun husi manu no kuu modo tahan husi to’os.
Odongo na Apiyo walimsaidia bibi yao na kazi za nyumbani. Walichota maji na kuokota kuni. Walikusanya mayai ya kuku na kuchuma mboga za majani kutoka kwenye bustani.
Nyar-Kanyada hanorin ninia beioan sira atu halo ugali atu han ho gizadu. Nia hatudu ba sira oinsá halo etu-nuu atu han ho ikan lalar.
Nyar-Kanyada aliwafundisha wajukuu wake jinsi ya kupika ugali mwepesi wa kula na mchuzi. Aliwaonesha namna ya kupika wali wa nazi wa kuliwa na samaki wa kukaanga.
Dadeer ida, Odongo lori ninia avó nia karau atu ba han duut. Sira halai tama ba vizinu ninia to’os. Toos nain ne’e hirus Odongo. Nia ameasa atu kaer metin karau sira tanba han tiha ona ninia ai-horis sira. Depois de loron ne’e, labarik mane ne’e assegura katak karau sira la halo tan problema.
Asubuhi moja, Odongo aliwapeleka ng’ombe wa bibi yake malishoni. Wakakimbilia ndani ya shamba la jirani. Mwenye shamba alikasirishwa sana na Odongo. Akatishia kuwazuia ng’ombe kula mimea yake. Tangu siku hiyo, Odongo alihakikisha kwamba ng’ombe hawaingii matatani tena.
Iha loron seluk, labarik sira ba merkadu ho Nyar-Kanyada. Nia iha fatin fa’an modo-tahan sira, masin-midar no sabaun. Apiyo gosta temi presu sasán nian ba konsumidores sira. Odongo mak hatama sasán sira ne’ebé konsumidores sira sosa ona.
Siku nyingine watoto walikwenda sokoni pamoja na Nyar-Kanyada. Nyar-Kanyada alikuwa na kibanda cha kuuza mboga, sukari na sabuni. Apiyo alipenda kuwatajia wateja bei za bidhaa. Odongo aliwafungia wateja bidhaa walizonunua.
Mwisho wa siku walikunywa chai pamoja. Walimsaidia bibi yao kuhesabu pesa alizozipata.
Maibé lakleur de’it feriadu sira ne’e remata ona no labarik sira tenke fila ba sidade. Nyar-Kanyada fó Odongo xapeu ida no Apiyo jaketa ida. Nia arruma hahán ba sira nia viajen.
Likizo ilikaribia kuisha na watoto walitakiwa kurudi mjini. Nyar-Kanyada alimpa Odongo kofia na Apiyo sweta. Aliwafungia chakula cha kula safarini.
Bainhira sira nia papa too atu foti sira, sira lakohi atu ba. Labarik sira harohan ba Nyar-Kanyada atu ba ho sira ba sidade. Nia hamnasa no dehan, “Hau ferik loos ona ba sidade. Ha’u sei hein imi fila mai ha’u nia suku dala ida tan.”
Baba yao alipokuja kuwachukua, hawakutaka kuondoka. Walimuomba Nyar-Kanyada aende nao mjini. Alitabasamu na kusema, “Nimezeeka, siyawezi ya mjini. Nitasubiri mje kijijini kwangu tena.”
Odongo no Apiyo hamutuk hakohak nia metin no halo despedida.
Odongo na Apiyo walimkumbatia kwa pamoja na kumuaga.
Bainhira Odongo no Apiyo fila ba eskola sira konta ba sira nia belun kona-ba moris iha suku. Labarik sira balun katak moris iha sidade ne’e diak. Seluk sente katak moris iha suku mak diak liu. Esensialmente, ema hotu konkorda katak Odongo no Apiyo iha avó-feto ida ne’ebé diak tebes.
Odongo na Apiyo waliporudi shuleni, waliwasimulia marafiki zao kuhusu maisha ya kijijini. Baadhi ya watoto waliamini kuwa maisha ya mjini ni mazuri. Wengine waliamini kijijini ni bora zaidi. Lakini zaidi ya yote, kila mmoja alikubali kwamba Odongo na Apiyo walikuwa na bibi wa kipekee.
Written by: Violet Otieno
Illustrated by: Catherine Groenewald
Translated by: Aurelio da Costa
Read by: Aurelio da Costa, Vitalina dos Santos, Criscencia R. Da Costa Viana
