Odongo na Apiyo baaleikala na bawishi ku kalaale. Lyonse baaleekabila saana ukuba pa cuuti. Tepamulandufye wakuti baaleisala isukulu lelo nico baalefwaisha ukuya mu kutandala kuli banakulu. Banakulu baaleikala mu mushi uwabalondo besabi uwali mupepi na cibeemba icikulu.
Odongo y Apiyo vivían en la ciudad con su padre. Esperaban con ansias sus vacaciones. No sólo porque cerraban la escuela, sino porque iban a visitar a su abuela. Ella vivía en una aldea de pescadores cerca de un gran lago.
Odongo na Apiyo baalisansamwike saana ilyo inshita yakuya mu kutandalila banakulu yafikile na kabili. Ubushiku balaliile ubulendo, baalongele ifipe fyabo ukupekanya ubulendo ubutali ubwakuya ku mushi. Ubo bushiku, tabaaleele iyo, baaceseshefye ukulanda pali cuuti.
Odongo y Apiyo estaban emocionados con la idea de visitar de nuevo a su abuela. La noche antes del viaje, empacaron sus cosas y dejaron todo listo para irse a la aldea. No pudieron dormir y se quedaron toda la noche hablando sobre sus vacaciones.
Ubushiku bwakonkelopo uluceeloceelo, baimine ubulendo bwakuya ku mushi muli motoka yaba wishi. Mu nshila, bapitile mumpili, bakumenye ne nama shampanga kabili baapitile na mumabala ya tii. Mu nshila balepeenda bamotoka no kwiimba inyimbo.
Temprano a la mañana siguiente, salieron de viaje a la aldea en el auto de su padre. Pasaron por las montañas y vieron animales salvajes y plantaciones de té. Contaron autos y cantaron canciones.
Ilyo paapitile nshita, abaana baalinakile bapona na mutulo.
Al poco tiempo, se cansaron y se quedaron dormidos.
Ilyo baafikile ku mushi, bawishi bashibwishe Odongo na Apiyo. Baasangile banakulu ba Nyar-Kanyada naabasendama pa mpasa mwisamba lya cimuti. Ishina lya Nyar-Kanyada mu ci Luo lipilibula ukuti, umwana wa beena Kanyanda. Ba Nyar-Kanyada baali abayemba saana kabili abakosa.
El padre despertó a Odongo y Apiyo cuando llegaron a la aldea. Se encontraron a su abuela, Nyar-Kanyada, descansando con una manta debajo de un árbol. Nyar-Kanyada significa “hija de la gente de Kanyada” en el idioma Luo. La abuela era una mujer fuerte y hermosa.
Ba Nyar-Kanyada balibapokeleele mu ŋanda no kutampa ukushana no kwimba ne nsaansa ishiingi saana. Abeshikulu balisansamwike saana no kupeela banakulu ifyabupe babaleeteele ukufuma ku kalaale. Odongo aasosele ati, “Balileenipo ukwisula icabupe imuleteele.” “Awe, balileenipo icabupe imuleteele!” efyasosele Apiyo.
Nyar-Kanyada les dio la bienvenida a su casa, bailando y cantando de alegría. Sus nietos estaban ansiosos por entregarle los regalos que le trajeron de la ciudad. “Abre mi regalo primero,” dijo Odongo. “¡No, mi regalo primero!” dijo Apiyo.
Panuma yakwisula ifyabupe, ba Nyar-Kanyada baapaalile abeshikulu babo ukulingana ne ntambi.
Después de abrir los regalos, Nyar-Kanyada le dio la bendición tradicional a sus nietos.
Panuma ya ifi fyonse, Odongo na Apiyo baile panse. Baatampile ukupepeka fipelebesha ne fyuni.
Después, Odongo y Apiyo salieron a jugar. Persiguieron mariposas y aves.
Baaleniina ku fimuti elyo no kusansana ameenshi ayamuli beemba.
Escalaron árboles y chapotearon en el lago.
Ilyo pafiitile, balibwelelemo ku ŋanda mu kulya icakulya ca cungulo-bushiku. Ilyo baali tabalapwisha no kulya, baponeene umutulo!
Cuando oscureció, volvieron a la casa a cenar. ¡Se estaban quedando dormidos antes de terminar de comer!
Ubushiku bwakonkelepo, bawishi balibwelelemo ku kalaale. Baashile Odongo na Apiyo kuli ba Nyar-Kanyada.
Al día siguiente, el padre de los niños se fue de vuelta a la ciudad y los dejó con Nyar-Kanyada.
Odongo na Apiyo baaleafwa banakulu imilimo yonse iyapaŋanda. Baaletapa ameenshi no kuteeba inkuni. Baaleetoola na mani ya nkoko no kusaba umusaalu ukufuma mwibala.
Odongo y Apiyo ayudaron a su abuela con las tareas del hogar. Fueron a buscar agua y leña. Recolectaron los huevos de las gallinas y recolectaron verduras de la huerta.
Una mañana, Odongo llevó a las vacas de su abuela a pastar. Pero las vacas entraron en la granja de un vecino. El vecino se enojó con Odongo. Lo amenazó con quedarse con las vacas por haberse comido sus cultivos. Después de ese día, Odongo se aseguró que las vacas no se volvieran a meter en problemas.
Ubushiku bumbi, abaana baile naba Nyar-Kanyada ku maliketi. Baalikwete incende apo aleshitiisha umusaalu, shuga elyo na sopo. Apiyo aatemenwe ukweba abantu umutengo wa fintu baaleshitisha. Odongo aatemenwe ukulonga ifintu ifyo abantu baaleeshita.
Otro día, los niños fueron al mercado con Nyar-Kanyada. Ella tenía un puesto para vender vegetales, azúcar y jabón. A Apiyo le gustaba decirle a los clientes cuánto costaban los productos. Odongo empacaba los productos para los clientes.
Al final del día, tomaban té juntos. Le ayudaban a su abuela a contar cuánto dinero había ganado.
Lelo tacaposele ne nshita iitali cuuti alipwile na baana baali no kubwelelamo ku tauni. Ba Nyar-Kanyada baapeele Odongo akasote elyo Apiyo baamupeele sweeta. Baabalongeele ne filyo ifyakulya pa buleendo.
Pero las vacaciones se terminaron muy rápido y los niños tuvieron que regresar a la ciudad. Nyar-Kanyada le regaló una gorra a Odongo y un chaleco a Apiyo. Luego les empacó comida para su viaje de vuelta a casa.
Ilyo bawishi baishile mu kubasenda, tabaaleefwaya ukubwelelamo. Abaana bapaapaata ba Nyar-Kanyada ukuti baye nabo ku kalaale. Banakulu baamwentwilefye no kusosa ati, “Nalikota saana uwakwikala ku kalaale. Nkalamuloleelafye mpaka ilyo mukeesa kuno mushi na kabili.”
Cuando su padre vino a recogerlos, no querían irse. Los niños le suplicaron a Nyar-Kanyada que se fuera con ellos a la ciudad. Ella sonrió y les dijo: “Estoy muy vieja para la ciudad. Estaré esperándolos cuando vuelvan a mi aldea otra vez.”
Odongo na Apiyo bakumbatiile banakulu no kubashalikapo.
Odongo y Apiyo le dieron un abrazo muy apretado y le dijeron adiós.
Ilyo Odongo na Apiyo baabweleelemo ku sukulu bashimikileko abanaabo pa mikalile yaku mushi. Abaana bamo baamwene ukuti ubwikashi bwamukalaale bwawamapo ukucila ku mushi. Bambi nabo baamwene kwati ubwikashi bwakumushi bwawamapo. Nomba panuma, abaana bonse basumiine ukuti Odongo na Apiyo baalikwete nakulu uwa mutima uusuma.
Cuando Odongo y Apiyo volvieron a la escuela, le hablaron a sus amigos acerca de la vida en la aldea. Algunos niños opinaron que la vida en la ciudad era buena. Otros opinaron que la aldea era mejor. ¡Pero lo más importante es que todos opinaron que Odongo y Apiyo tenían una abuela maravillosa!
Texto: Violet Otieno
Ilustraciones: Catherine Groenewald
Translated by: Margaret Nambao, Agnes Chileshe Chibamba