The audio for this story is currently not available.
Sa se zistwar Ngede, enn zwazo roder dimiel, ek enn zenes gourman ki apel Gingile. Enn zour, alor ki Gingile ti pe lasas, li’nn tan Ngede ki ti pe kriye. Gingile inn koumans bave kan li’nn mazinn dimiel. Li’nn arete ek li’nn ekout bien, li’nn rode ziska li trouv zwazo-la lor bann brans ki ti lao so latet. Zwazo-la ti pe gazouye, « chitik, chitik chitik » alor ki li ti pe anvole pou al poz lor diferan pie. « Chitik, chitik chitik » li ti pe sante, ek li ti pe arete de tan-z-an-tan pou ki li sir ki Gingile ti pe swiv-li.
Hii ni hadithi ya Ngede, ambaye ni ndege mpenda asali, na mvulana mmoja mlafi anayeitwa Gingile. Siku moja Gingile alipokuwa akiwinda alisikia mwito wa Ngede. Kinywa chake kilianza kutokwa mate kwa kufikiria asali. Alisimama, akasikiliza na kuangalia vizuri hadi alipomwona yule ndege akiwa ametua kwenye matawi yaliyokuwa juu ya kichwa chake. “Chitik-chitik-chitik,” yule ndege mdogo alitatarika aliporuka na kutua kwenye mti mmoja hadi mwingine, na mwingine tena. “Chitik-chitik-chitik,” aliita, huku akinyamaza na kuhakikisha kwamba Gingile alikuwa amemfuata.
Apre enn demi er-d-tan, zot inn ariv kot enn gro pie fig sovaz. Ngede ti pe sot-sot lor ban brans. Li’nn poz lor enn brans ek li’nn ris so latet ver Gingile kouma dir li pe rod dir-li : « Get li la ! Vini vit ! Kifer to pe pran tousa letan la ? » Gingile pa ti pe trouv mous dimiel depi anba me li’nn fer Negede konfians.
Baada ya nusu saa, walifika kwenye mti wa matini. Ngede aliruka kama mwenda wazimu kutoka tawi moja hadi jingine. Kisha alitulia kwenye tawi moja na kupindua kichwa chake akimwangalia Gingile kana kwamba anasema, “Ipo hapa! Njoo sasa! Kwa nini unachukua muda mrefu?” Gingile hakuweza kuona nyuki wowote kutoka chini ya mti, lakini alimwamini Ngede.
Alor Gingile finn poz so lans anba pie e li’nn ramas bann ti brans pou alim enn dife. Kan dife-la inn bien pran, li’nn met enn long dibwa sek omilie dife-la. Zot tou kone ki sa dibwa-la fer bookou lafime kan li brile. Li’nn tini dibwa-la dan so labous par so bout ki fre la ek li’nn koumans grinp lor pie.
Kwa hivyo Gingile aliweka mkuki wake alioutumia kuwinda chini ya mti, akakusanya vijiti vilivyokauka na kuwasha moto mdogo. Moto ulipokuwa ukiwaka vizuri, alichomeka kijiti kirefu kwenye moto. Mti huu ulijulikana kwa kutoa moshi mwingi ulipokuwa unaungua. Alianza kukwea mti huku akishika kijiti kwa meno upande usiofuka moshi.
Enn ti mama apre, li’nn kapav tann son bann mous dimiel. Zot ti pe rantre-sorti depi enn trou dan pie-la, kot zot nik ti ete. Kan Gingile finn ariv kot nik-la, li’nn met dibwa lafime la dan trou-la. Bann mous dimiel finn sorti vit-vit, zot ti bien ankoler. Zot finn sove akoz zot pa kontan lafime, me avan sa zot finn bien pik Gingile.
Muda mfupi baadaye, aliweza kusikia sauti ya nyuki wenye harakati nyingi ikivuma. Walikuwa wakiingia na kutoka kwenye upenyo wa mti, yaani mzinga wao. Gingile alipoufikia mzinga, alisukuma ile kuni ya moto ndani ya ule upenyo. Nyuki waliharakisha kutoka ndani wakiwa na hasira na uchungu. Waliruka na kwenda mbali kwa sababu hawakupenda moshi – lakini walifanya hivyo baada ya kumuuma Gingile kwa uchungu!
Kan bann mous dimiel-la finn sorti, Gingile finn met so lame dan zot nik. So lame ti plin avek bann bout dipin dimiel, ti ena enn bon dimiel ki ti pe koule e ban larv-la ti gra e blan. Li’nn pran prekosion pou met sa bann bout-la dan kaba ki ti lor so zepol ek li’nn koumans desann.
Nyuki walipokuwa nje, Gingile aliingiza mikono yake ndani ya kiota. Alitoa kipande kikubwa cha sega kilichokuwa kinadondoka urojo mzito wa asali, na kilichojaa wadudu weupe wanene. Aliiweka taratibu ndani ya mkoba aliokuwa nao na kuanza kushuka kutoka mtini.
Ngede ti pe get tou seki Gingile ti pe fer avek linpasians. Li ti pe atann ki Gingile les enn gro bout dipin dimiel an sign remersiman pou so pister. Ngede ti pe anvol lor enn bann brans ki ti pli pre ar later. Finalman, Gingile ariv anba pie-la. Ngede dibout lor enn ros pre ar garson-la, e li atann so rekonpans.
Ngede alishuhudia kila kitu Gingile alichofanya. Alikuwa anamsubiri abakishe kiasi kidogo cha asali kama shukurani kwa Kiongozi. Ngede aliruka kutoka tawi hadi tawi huku akikaribia chini. Mwishowe Gingile alifika chini ya mti. Ngede alitua kwenye mwamba karibu na mvulana huyo na kusubiri zawadi yake.
Me Gingile teign dife-la, ramas so lans e retourn kot li ; li’nn ignor zwazo-la. Ngede ki ti ankole kriye « VIC-torr ! VIC-torr ! » Gingile arete, devizaz ti zwazo-la e li kas enn gran riye. « To le dimiel, mo kamwad ? Ha ! Me mwa ki’nn fer tou travay e ki’nn gagn pike. Kifer mo bizin partaz sa dimiel-la ar twa ? » E li ale. Ngede ti bien araze ! Sa pa ti enn manier pou tret li ! Me li pou aranz so kari kokas.
Lakini Gingile alizima moto, akachukua mkuki wake na kuanza safari kwenda nyumbani bila kumjali ndege yule. Ngede aliita kwa hasira, “USH-ndi! USH-ndi!” Gingile alisimama, akamkodolea macho yule ndege kisha akacheka kwa sauti. “Unataka asali kidogo, rafiki yangu? Ha! Lakini ni mimi niliyefanya kazi yote pamoja na kuumwa na nyuki. Kwa nini nikugawie hii asali tamu?” Baada ya kusema hivyo, aliondoka na kwenda zake. Ngede alikasirika sana! Hivi sivyo alivyostahili kutendewa! Ila atalipiza kisasi.
Enn zour, plizier semenn apre, Gingile re tann lapel Ngede. Li remazinn sa bon dimiel-la e ankor enn fwa, li finn swiv zwazo-la avek linpasians. Apre ki li finn amenn Gingile ziska dan fon lafore, Ngede arete pou li repoz dan enn pie akasia. « Ahh, » Gingile finn panse. « Nik-la bizin dan sa pie-la. » Li alim so ti dife vit e li koumans grinpe ek brans lafime-la dan so labous. Ngede, asize get li.
Siku moja baada ya majuma machache, Gingile tena alisikia mwito wa asali kutoka kwa Ngede. Aliikumbuka asali tamu, na kwa hamu alimfuata ndege yule kwa mara nyingine. Baada ya kumwongoza Gingile pembeni mwa msitu, Ngede alisimama na kupumzika chini ya mti wa mwavuli. “Ahh,” Gingile aliwaza. “Lazima mzinga umo ndani ya mti huu.” Kwa haraka aliwasha moto wake na kuanza kukwea mti huku akibeba kuni iliyotoa moshi katika meno yake. Ngede alikaa na kuangalia tu.
Gingile grinpe, li demann limem kifer li pa tann bourdonman ki abitie ena la. « Kapav nik-la bien dan fon pie-la, » li dir. Li mont lor enn lot brans. Me olie nik-la, li ariv fas a fas ar figir enn leopar ! Leopar-la ti bien ankoler ki so somey finn kase brit. Li ferm so lizie e ouver so labous pou montre so bann gro ledan bien pwint.
Gingile alipopanda, alishangaa kwa nini hakusikia sauti ya nyuki. “Pengine mzinga umo ndani zaidi katika mti,” alifikiria. Alipanda tena juu ya tawi jingine. Lakini badala ya mzinga, alijikuta uso kwa uso na chui! Chui alikuwa na hasira sana kwa sababu usingizi wake ulikuwa umekatizwa. Aliyafanya macho yake kuwa madogo, akaufungua mdomo wake na kuonyesha meno yake makubwa na makali.
Avan ki Leopar resi gagn Gingile, li finn degaze desann depi sa pie-la. Telman ki li ti prese, li’nn rat enn brans ek li’nn tom anba san okenn tapaz; so sevi finn vire. Erezman pou li, leopar-la ti ankor tro dan somey pou galoup deryer li. Ngede ti gagn so revans. E Gingile finn gagn so leson.
Kabla ya Chui kumvamia Gingile, alishuka chini haraka. Katika haraka hiyo, aliteleza na kuanguka kwa kishindo huku akiumia mguu wake. Alirukaruka akienda kwa haraka alivyoweza. Kwa bahati nzuri, Chui alikuwa bado amelala kwa hivyo hakumfukuza. Ngede, Kiongozi alikuwa amelipiza kisasi chake na Gingile alikuwa amejifunza funzo lake.
Koumsamem, kan bann zanfan Gingile tann zistwar Ngede, zot ena respe pou ti zwazo-la. Sak fwa ki zot al ramas dimiel, zot fer sir ki zot gard pli gro bout dipin-la pou pister-la !
Kwa hivyo wakati watoto wa Gingile wanaposikia hadithi ya Ngede, wanamheshimu yule ndege. Kila wanapotoa asali, huhakikisha kwamba wanamwachia Kiongozi fungu kubwa!
Written by: Zulu folktale
Illustrated by: Wiehan de Jager
Translated by: Shameem Oozeerally & MIE French Students
Zulu folktale
Wiehan de Jager
Shameem Oozeerally & MIE French Students
Mauritian Creole
Level 4
The audio for this story is currently not available.
