Download PDF
Back to stories list

Cuuti kuli bamaama Likizo kwa bibi Holidays with grandmother

Written by Violet Otieno

Illustrated by Catherine Groenewald

Translated by Margaret Nambao, Agnes Chileshe Chibamba

Language IciBemba

Level Level 4

Narrate full story The audio for this story is currently not available.


Odongo na Apiyo baaleikala na bawishi ku kalaale. Lyonse baaleekabila saana ukuba pa cuuti. Tepamulandufye wakuti baaleisala isukulu lelo nico baalefwaisha ukuya mu kutandala kuli banakulu. Banakulu baaleikala mu mushi uwabalondo besabi uwali mupepi na cibeemba icikulu.

Odongo na Apiyo waliishi mjini na baba yao. Walisubiri likizo kwa hamu. Siyo tu kwa shule kufungwa, bali ni kwa sababu walienda kumtembelea bibi yao. Aliishi katika kijiji cha uvuvi karibu na ziwa kubwa.

Odongo and Apiyo lived in the city with their father. They looked forward to the holidays. Not just because school was closed, but because they went to visit their grandmother. She lived in a fishing village near a large lake.


Odongo na Apiyo baalisansamwike saana ilyo inshita yakuya mu kutandalila banakulu yafikile na kabili. Ubushiku balaliile ubulendo, baalongele ifipe fyabo ukupekanya ubulendo ubutali ubwakuya ku mushi. Ubo bushiku, tabaaleele iyo, baaceseshefye ukulanda pali cuuti.

Odongo na Apiyo walichangamka kwani ulikuwa wakati wa kumtembelea bibi kwa mara nyingine. Usiku huo, walipanga mizigo yao na kujiandaa kwa safari ndefu ya kwenda kijijini. Hawakuweza kulala ila waliongea usiku kucha juu ya likizo yao.

Odongo and Apiyo were excited because it was time to visit their grandmother again. The night before, they packed their bags and got ready for the long journey to her village. They could not sleep and talked the whole night about the holiday.


Ubushiku bwakonkelopo uluceeloceelo, baimine ubulendo bwakuya ku mushi muli motoka yaba wishi. Mu nshila, bapitile mumpili, bakumenye ne nama shampanga kabili baapitile na mumabala ya tii. Mu nshila balepeenda bamotoka no kwiimba inyimbo.

Mapema asubuhi iliyofuata, waliondoka katika gari la baba yao kuelekea kijijini. Walipita milima, wanyama pori na mashamba ya majani ya chai. Walihesabu magari na kuimba nyimbo.

Early the next morning, they left for the village in their father’s car. They drove past mountains, wild animals and tea plantations. They counted cars and sang songs.


Ilyo paapitile nshita, abaana baalinakile bapona na mutulo.

Baada ya muda, watoto walichoka na kusinzia.

After a while, the children were tired and fell asleep.


Ilyo baafikile ku mushi, bawishi bashibwishe Odongo na Apiyo. Baasangile banakulu ba Nyar-Kanyada naabasendama pa mpasa mwisamba lya cimuti. Ishina lya Nyar-Kanyada mu ci Luo lipilibula ukuti, umwana wa beena Kanyanda. Ba Nyar-Kanyada baali abayemba saana kabili abakosa.

Baba aliwaamsha Odongo na Apiyo walipofika kijijini. Walimkuta bibi yao, Nyar-Kanyada, akipumzika kwenye mkeka chini ya mti. Kwa Dholuo, Nyar-Kanyada maana yake ni ‘binti wa watu wa Kanyada’. Alikuwa ni mwanamke mrembo na imara.

Father woke up Odongo and Apiyo as they arrived in the village. They found Nyar-Kanyada, their grandmother, resting on a mat under a tree. Nyar-Kanyada in Luo, means ‘daughter of the people of Kanyada’. She was a strong and beautiful woman.


Ba Nyar-Kanyada balibapokeleele mu ŋanda no kutampa ukushana no kwimba ne nsaansa ishiingi saana. Abeshikulu balisansamwike saana no kupeela banakulu ifyabupe babaleeteele ukufuma ku kalaale. Odongo aasosele ati, “Balileenipo ukwisula icabupe imuleteele.” “Awe, balileenipo icabupe imuleteele!” efyasosele Apiyo.

Nyar-Kanyada aliwakaribisha ndani kwa kucheza na kuimba kwa furaha. Wajukuu wake walikuwa na shauku ya kumpa zawadi walizomletea kutoka mjini. “Fungua yangu kwanza,” Odongo alisema. “Hapana, yangu kwanza!” Apiyo akasema.

Nyar-Kanyada welcomed them into the house and danced around the room singing with joy. Her grandchildren were excited to give her the presents they brought from the city. “First open my gift,” said Odongo. “No, my gift first!” said Apiyo.


Panuma yakwisula ifyabupe, ba Nyar-Kanyada baapaalile abeshikulu babo ukulingana ne ntambi.

Baada ya kufungua zawadi, Nyar-Kanyada aliwabariki wajukuu wake kitamaduni.

After she opened the presents, Nyar-Kanyada blessed her grandchildren in a traditional way.


Panuma ya ifi fyonse, Odongo na Apiyo baile panse. Baatampile ukupepeka fipelebesha ne fyuni.

Kisha Odongo na Apiyo wakaenda nje. Waliwakimbiza vipepeo na ndege.

Then Odongo and Apiyo went outside. They chased butterflies and birds.


Baaleniina ku fimuti elyo no kusansana ameenshi ayamuli beemba.

Walipanda kwenye miti na kurushiana maji ziwani.

They climbed trees and splashed in the water of the lake.


Ilyo pafiitile, balibwelelemo ku ŋanda mu kulya icakulya ca cungulo-bushiku. Ilyo baali tabalapwisha no kulya, baponeene umutulo!

Giza Iilipoingia, walirudi nyumbani kwa ajili ya chakula cha jioni. Kabla hata ya kumaliza kula, walikuwa wanasinzia!

When it was dark they returned to the house for dinner. Before they could finish eating, they were falling asleep!


Ubushiku bwakonkelepo, bawishi balibwelelemo ku kalaale. Baashile Odongo na Apiyo kuli ba Nyar-Kanyada.

Siku iliyofuata, baba yao alirudi mjini na kuwaacha na Nyar-Kanyada.

The next day, the children’s father drove back to the city leaving them with Nyar-Kanyada.


Odongo na Apiyo baaleafwa banakulu imilimo yonse iyapaŋanda. Baaletapa ameenshi no kuteeba inkuni. Baaleetoola na mani ya nkoko no kusaba umusaalu ukufuma mwibala.

Odongo na Apiyo walimsaidia bibi yao na kazi za nyumbani. Walichota maji na kuokota kuni. Walikusanya mayai ya kuku na kuchuma mboga za majani kutoka kwenye bustani.

Odongo and Apiyo helped their grandmother with household chores. They fetched water and firewood. They collected eggs from the chickens and picked greens from the garden.


Banakulu bafundile abeshikulu baabo ifyakunaya ubwali ubwanaka. Baalibalangile ne fyakwipika umupuunga uwakuliila nesabi ilyakooca.

Nyar-Kanyada aliwafundisha wajukuu wake jinsi ya kupika ugali mwepesi wa kula na mchuzi. Aliwaonesha namna ya kupika wali wa nazi wa kuliwa na samaki wa kukaanga.

Nyar-Kanyada taught her grandchildren to make soft ugali to eat with stew. She showed them how to make coconut rice to eat with roast fish.


Ubushiku bumo, Odongo aile mu kucema iŋombe sha banakulu. Iŋombe shabutukilile mwibala lya bena mupalamano. Umwine webala aafuliilwe Odongo pafyacitiike. Umulimi aebele Odongo ukuti alamupoka iŋombe pa kumuliila ifilimwa fyakwe. Ukufuma apo, umulumendo aaliposeleko amaano ukumona ukuti iŋombe tashileetele imilandu na kabili.

Asubuhi moja, Odongo aliwapeleka ng’ombe wa bibi yake malishoni. Wakakimbilia ndani ya shamba la jirani. Mwenye shamba alikasirishwa sana na Odongo. Akatishia kuwazuia ng’ombe kula mimea yake. Tangu siku hiyo, Odongo alihakikisha kwamba ng’ombe hawaingii matatani tena.

One morning, Odongo took his grandmother’s cows to graze. They ran onto a neighbour’s farm. The farmer was angry with Odongo. He threatened to keep the cows for eating his crops. After that day, the boy made sure that the cows did not get into trouble again.


Ubushiku bumbi, abaana baile naba Nyar-Kanyada ku maliketi. Baalikwete incende apo aleshitiisha umusaalu, shuga elyo na sopo. Apiyo aatemenwe ukweba abantu umutengo wa fintu baaleshitisha. Odongo aatemenwe ukulonga ifintu ifyo abantu baaleeshita.

Siku nyingine watoto walikwenda sokoni pamoja na Nyar-Kanyada. Nyar-Kanyada alikuwa na kibanda cha kuuza mboga, sukari na sabuni. Apiyo alipenda kuwatajia wateja bei za bidhaa. Odongo aliwafungia wateja bidhaa walizonunua.

On another day, the children went to the marketplace with Nyar-Kanyada. She had a stall selling vegetables, sugar and soap. Apiyo liked to tell customers the price of items. Odongo would pack the items that customers bought.


Icungulo baanwine tii na banakulu. Panuma, bayafwileko banakulu ukupenda indalama baapangile.

Mwisho wa siku walikunywa chai pamoja. Walimsaidia bibi yao kuhesabu pesa alizozipata.

At the end of the day they drank chai tea together. They helped grandmother to count the money she earned.


Lelo tacaposele ne nshita iitali cuuti alipwile na baana baali no kubwelelamo ku tauni. Ba Nyar-Kanyada baapeele Odongo akasote elyo Apiyo baamupeele sweeta. Baabalongeele ne filyo ifyakulya pa buleendo.

Likizo ilikaribia kuisha na watoto walitakiwa kurudi mjini. Nyar-Kanyada alimpa Odongo kofia na Apiyo sweta. Aliwafungia chakula cha kula safarini.

But too soon the holidays were over and the children had to go back to the city. Nyar-Kanyada gave Odongo a cap and Apiyo a sweater. She packed food for their journey.


Ilyo bawishi baishile mu kubasenda, tabaaleefwaya ukubwelelamo. Abaana bapaapaata ba Nyar-Kanyada ukuti baye nabo ku kalaale. Banakulu baamwentwilefye no kusosa ati, “Nalikota saana uwakwikala ku kalaale. Nkalamuloleelafye mpaka ilyo mukeesa kuno mushi na kabili.”

Baba yao alipokuja kuwachukua, hawakutaka kuondoka. Walimuomba Nyar-Kanyada aende nao mjini. Alitabasamu na kusema, “Nimezeeka, siyawezi ya mjini. Nitasubiri mje kijijini kwangu tena.”

When their father came to fetch them, they did not want to leave. The children begged Nyar-Kanyada to go with them to the city. She smiled and said, “I am too old for the city. I will be waiting for you to come to my village again.”


Odongo na Apiyo bakumbatiile banakulu no kubashalikapo.

Odongo na Apiyo walimkumbatia kwa pamoja na kumuaga.

Odongo and Apiyo both hugged her tightly and said goodbye.


Ilyo Odongo na Apiyo baabweleelemo ku sukulu bashimikileko abanaabo pa mikalile yaku mushi. Abaana bamo baamwene ukuti ubwikashi bwamukalaale bwawamapo ukucila ku mushi. Bambi nabo baamwene kwati ubwikashi bwakumushi bwawamapo. Nomba panuma, abaana bonse basumiine ukuti Odongo na Apiyo baalikwete nakulu uwa mutima uusuma.

Odongo na Apiyo waliporudi shuleni, waliwasimulia marafiki zao kuhusu maisha ya kijijini. Baadhi ya watoto waliamini kuwa maisha ya mjini ni mazuri. Wengine waliamini kijijini ni bora zaidi. Lakini zaidi ya yote, kila mmoja alikubali kwamba Odongo na Apiyo walikuwa na bibi wa kipekee.

When Odongo and Apiyo went back to school they told their friends about life in the village. Some children felt that life in the city was good. Others felt that the village was better. But most of all, everyone agreed that Odongo and Apiyo had a wonderful grandmother!


Written by: Violet Otieno
Illustrated by: Catherine Groenewald
Translated by: Margaret Nambao, Agnes Chileshe Chibamba
Language: IciBemba
Level: Level 4
Source: Holidays with grandmother from African Storybook
Creative Commons License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Options
Back to stories list Download PDF