The audio for this story is currently not available.
Dan lavil Nairobi, ki ti bien anime, ek lwin avek enn klima ranpli ar lamour ek latansion, ti ena enn group zenes SDF ki ti pe viv laba. Zot pa ti pran traka landime. Enn gramatin, kan zot ti fini dormi lor
sa trotwar bien fre la, bann garson-la ti pe ramas zot matla. Pou zot pa gagn fre, zot ti fer enn dife ar bann salte. Parmi zot ti ena Magozwe. Limem ti pli zenn.
Kwenye jiji la Nairobi lenye pilikapilika nyingi, mbali na malezi ya nyumbani, paliishi kikundi cha wavulana wasiokuwa na makwao. Waliipokea kila siku ijayo kama ilivyo. Siku moja asubuhi, walikuwa wanakusanya virago vyao baada ya kulala kwenye baridi kando ya barabara. Ili kuondoa baridi, walikoka moto kwa kutumia takataka. Miongoni mwa kikundi hicho cha wavulana alikuwepo Magozwe. Alikuwa ni mdogo kuliko wote.
Magozwe ti ena zis sink-an kan li finn perdi so paran. Apre zot lamor, li’nn al res kot so tonton me li pa ti ena enn sou lafeksion pou Magozwe. Li pa ti pe donn li ase manze ek li ti pe fer li travay bien dir.
Wakati wazazi wa Magozwe walipofariki, alikuwa na miaka mitano tu. Alienda kuishi na mjomba wake. Mjomba hakumjali Magozwe. Hakumpa chakula cha kutosha. Alimfanyisha kazi nyingi nzito.
Si par maler Magozwe ti plengne ouswa reponn li, so tonton ti bat li. Kan Magozwe demann li si li kapav al lekol, tonton-la plis bat li ankor. Li dir li koumsa : « To tro bet pou aprann ». Pandan trwa-z-an, Magozwe finn siport sa tretman-la, lerla li’nn sove depi kot so tonton, ek li’nn koumans viv lor lari.
Magozwe alipolalamika au kuuliza, mjomba wake alimpiga. Magozwe alipouliza kama ataweza kwenda shule, mjomba wake alimpiga na kumwambia, “Wewe ni mjinga, hutaweza kujifunza chochote.” Baada ya miaka mitatu ya kunyanyaswa, Magozwe alitoroka kwa mjomba wake. Akaanza kuishi mtaani.
Lavi lor lari ti difisil e laplipar bann garson ti pa ti pe resi gagn manze. Parfwa, gard ti pe trap zot e parfwa zot ti pe gagn bate. Kan zot ti pe malad, personn pa ti pe ed zot. Group-la ti pe bizin debrouy ar sa tigit kas ki zot ti pe gagne ar sarite la, ouswa kan zot ti pe vann plastik ek bann lezot obze resiklab. Bann lager ki ti pe eklate avek lezot group ki ti pe rod kontrol lavil ti pe rann zot lavi pli difisil.
Maisha ya mtaani yalikuwa magumu na wavulana wengi walipambana kila siku ili wapate chakula tu. Mara nyingine walikamatwa, mara nyingine walipigwa. Walipougua, kulikuwa hakuna mtu wa kuwasaidia. Kikundi kilitegemea hela ndogo ndogo walizopata kwa kuomba omba, na kwa kuuza plastiki na vitu kuukuu. Maisha yalikuwa magumu zaidi hasa kwa sababu ya vita dhidi ya vikundi pinzani vilivyotaka kudhibiti baadhi ya maeneo ya jiji.
Enn zour, Magozwe finn fouy dan poubel ek finn trouv enn vie liv. Li finn netway so lapousier ek finn met li dan so sak. Bann zour ki swiv, li finn pran labitid pou tir so liv dan so sak ek get bann zimaz. Li pa ti konn lir.
Siku moja Magozwe alipokuwa anachakura kwenye mapipa ya takataka, alikuta kitabu cha hadithi kilichokuwa kimechakaa. Aliondoa uchafu kwenye kitabu na kukiweka ndani ya mfuko wake. Kila siku baada ya hapo, alikitoa kitabu na kuangalia picha. Hakujua kusoma maandishi.
Bann zimaz-la rakont zistwar enn garson, ki’nn vinn enn pilot kan li’nn vinn gran. Magozwe ti pe reve li enn pilot. Parfwa, li ti pe mazinn limem kouma sa garson dan zistwar-la.
Picha zilikuwa zinaongelea hadithi ya mvulana ambaye alikuja kuwa rubani. Magozwe aliota kuwa rubani. Mara nyingine alifikiria kwamba yeye ni yule mvulana kwenye hadithi.
Ti pe fer fre. Magozwe ti pe demann sarite lor lari, kan enn sel kou, enn boug koste ar li ek dir li koumsa : « Bonzour, mo apel Thomas. Mo travay pre isi mem, dan enn plas kot to kapav manze », li dir. Li montre li enn lakaz zonn de-lwin avek enn twatir ble. « Mo espere to vinn manze », li dir li. Magozwe get boug-la, apre li get lakaz-la ek li reponn li : « kitfwa » apre li ale.
Kulikuwa na baridi na Magozwe alikuwa amesimama barabarani akiomba omba. Mtu alimkaribia. “Hujambo? Naitwa Thomas. Nafanya kazi karibu na hapa, mahali unapoweza kupata kitu cha kula,” mtu yule alisema. Alionyesha nyumba ya njano yenye paa la buluu. “Natumaini utaenda pale kupata chakula kidogo?” Thomas aliuliza. Magozwe alimwangalia yule mtu, kisha akaiangalia ile nyumba. “Labda,” akasema, halafu akaondoka.
Bann mwa apre, nou ti zenes SDF ti’nn pran labitid pou al get Thomas parla-parla. Li ti kontan koz avek bann dimounn ki res lor lari. Thomas ti pe ekout bann zistwar ki bann dimounn ti pe rakonte. Li ti serye ek pasian. Li ti ena bon manier ek respe. Sertin garson ti pe komans frekant lakaz zonn e ble pou gagn enn manze midi.
Miezi iliyofuata, wavulana wale wa mtaani walizoea kumwona Thomas hapa na pale. Alipenda kuzungumza na watu, hasa walioishi mitaani. Thomas alisikiliza simulizi za maisha ya watu. Alikuwa makini na mwenye subira, na hakuwa na kiburi wala dharau. Baadhi ya wavulana walianza kwenda kwenye ile nyumba ya njano na buluu ili kupata chakula cha mchana.
Magozwe ti pe bien asiz lor trotwar ek ti pe get bann zimaz so liv kan enn sel kou, Thomas vinn asiz akote li. Thomas demann li : « Zistwar-la ki pe rakonte ? » Magozwe reponn : « se zistwar enn garson ki vinn pilot ». « kouma li apele garson-la ? » Thomas demann li. Magozwe reponn li trankil-trankil : « mo pa kone, mo pa konn lir ».
Magozwe alikuwa amekaa kando ya barabara akiangalia kitabu chake cha picha Thomas alipokaa pembeni mwake. “Hadithi hiyo inahusu nini?” Thomas akauliza. “Inahusu mvulana aliyekuja kuwa rubani,” Magozwe akajibu. “Jina lake ni nani?” Thomas akauliza. “Sijui, siwezi kusoma,” Magozwe akasema kwa sauti ya chini.
Kan zot ti pe zwenn, Magozwe ti pe koumans rakont Thomas so zistwar. Zistwar so tonton ek rezon kifer li finn sove. Thomas pa ti pe koz boukou ek li pa ti pe dir Magozwe seki li ti bizin fer me li ti touletan pe ekout li avek latansion. Parfwa, zot ti pe koze devan enn repa ki zot ti pe pran dan sa lakaz ek twatir ble la.
Walipokutana, Magozwe alianza kumsimulia Thomas maisha yake. Alimwelezea kuhusu mjomba wake na sababu zilizomfanya atoroke. Thomas hakuongea sana, wala hakumwambia Magozwe nini cha kufanya, bali alisikiliza kwa makini kila mara. Wakati mwingine waliongea wakiwa wanakula kwenye ile nyumba yenye paa la buluu.
Kan ti ariv apepre zour kot Magozwe gagn di-z-an, Thomas donn li enn nouvo liv. Se zistwar enn zenn vilazwa ki’nn vinn foutborler kan li’nn vinn gran. Thomas finn lir sa zistwar-la ar Magozwe enn kantite fwa ziska enn zour, li dir li : « Mo panse finn ariv ler pou to al lekol ek to aprann lir, ki to dir ? » Thomas explik li ki li ti konn enn landrwa kot bann zanfan kapav reste ek al lekol.
Mnamo mwaka wa kumi wa kuzaliwa kwa Magozwe, Thomas alimzawadia kitabu kipya cha hadithi. Ilikuwa ni hadithi inayohusu mvulana wa kijijini aliyekuja kuwa mcheza mpira maarufu. Thomas alimsomea Magozwe hadithi hiyo mara nyingi, mpaka siku moja akasema, “Nafikiri wakati umewadia wa kwenda shule kujifunza kusoma. Unaonaje?” Thomas alieleza kwamba anajua sehemu ambayo watoto wanaweza kuishi na kwenda shule.
Magozwe kalkil sa nouvo landrwa-la ek lide pou al lekol. Be si so tonton ti ena rezon, si vremem li ti tro bet pou aprann ? Aster si bann-la bat-li laba ? Li ti per. « Kitfwa li ti pou meyer mo res lor lari mem » li panse.
Magozwe alifikiria kuhusu sehemu hii mpya, na kuhusu kwenda shule. Itakuwaje kama mjomba wake alikuwa sahihi kwamba alikuwa mjinga kiasi cha kutoweza kujifunza chochote? Itakuwaje kama watampiga sehemu hii mpya? Aliogopa. “Labda ni heri kuendelea kuishi mtaani,” aliwaza.
Li konfie so bann lakrint ar Thomas. Avek letan, Thomas resi fer li konpran ki lavi laba kapav meyer.
Alimshirikisha Thomas juu ya hofu aliyokuwa nayo. Baada ya muda Thomas alimhakikishia kwamba maisha yatakuwa bora huko sehemu mpya.
Lerla Magozwe koumans res dan enn lasam, dan enn lakaz twatir ver. Li ti partaz sa lasam-la avek de lezot garson. Antou ti ena dis ki ti pe viv dan lakaz-la. Laba ti ena ousi matant Cissy ek so mari, trwa lisien, enn sat ek enn vie bouk.
Kwa hiyo Magozwe alihamia kwenye chumba katika nyumba yenye paa la kijani. Alikaa chumba kimoja na wavulana wengine wawili. Kwa ujumla kulikuwa na watoto kumi walioishi kwenye nyumba ile. Waliishi pamoja na Shangazi Cissy na mume wake, mbwa watatu, paka mmoja, na mbuzi aliyezeeka.
Magozwe koumans lekol. Ti difisil. Ti ena boukou pou ratrape. Enn-de fwa li ti pe anvi abandone. Me li ti pans so posibilite pou vinn pilot ouswa foutborler. Ek parey kouma sa de garson dan bann zistwar-la, li pa abandone.
Magozwe alianza shule na ilikuwa ngumu. Alikuwa na mengi ya kujifunza. Mara nyingine alitaka kukata tamaa. Lakini aliwaza kuhusu rubani na mcheza mpira kwenye vitabu vya hadithi. Kama wao, hakukata tamaa.
Magozwe ti pe asize devan laport lakaz twatir ver la ek li ti pe lir enn liv depi lekol. Thomas vini ek asiz kot li. Li demann li : « ki zistwar sa ? » Magozwe reponn : « se zistwar enn ti garson ki ti anvi vinn profeser ». « Kouma li apele garson-la ? » Thomas demann li. Avek enn sourir, Magozwe reponn li : « So nom se Magozwe. »
Magozwe alikuwa amekaa uani kwenye nyumba yenye paa la kijani, akisoma kitabu cha hadithi cha shule. Thomas alikuja na kukaa kando yake. “Hadithi inahusu nini?” Thomas akauliza. “Inahusu mvulana aliyekuja kuwa mwalimu,” Magozwe akajibu. “Jina lake ni nani?” akauliza Thomas. “Jina lake ni Magozwe,” Magozwe akasema kwa tabasamu.
Written by: Lesley Koyi
Illustrated by: Wiehan de Jager
Translated by: Shameem Oozeerally & MIE French Students
Lesley Koyi
Wiehan de Jager
Shameem Oozeerally & MIE French Students
Mauritian Creole
Level 5
The audio for this story is currently not available.
