Download PDF
Back to stories list

Ekya’mwaliwabu Vusi abugha Alichokisema dada yake Vusi

Written by Nina Orange

Illustrated by Wiehan de Jager

Translated by Amos Mubunga Kambere

Language Lukhonzo

Level Level 4

Narrate full story The audio for this story is currently not available.


Kiro kighuma omwangyakya, mukaka wa Vusi mwamubirikira, “Vusi, mwanithu thwalha eriya lino ly’ababuthi baghu. Bakendikolha mw’omugati wobugheni bwa mwaliwenyu”.

Siku moja asubuhi bibi yake Vusi alimwita na kumwambia, “Tafadhali peleka yai hili kwa wazazi wako. Wanataka kutengeneza keki kubwa kwa ajili ya harusi ya dada yako.”


Abere anemughenda, Vusi mwasangana abalhwana babiriri ibanemuthoghongya ebiwuma. Omulhwana mughuma mwabakulha eriya neryo amaliwusa omwa muthi. Neryo eriya ly’amathulika.

Alipokuwa njiani kuelekea kwa wazazi wake, Vusi akakutana na vijana wawili wanaokota matunda. Kijana mmoja akanyakua yai kutoka kwa Vusi na akalirusha kwenye mti. Yai likavunjika.


Bathami mwamakolha byahi? Vusi mwalhaka. “Eriya lilhwe ly’eriyakolha omugati. Omugati niwobugheni bwamwaliwethu. Nikwa obo mwaliwethu akendibugha atiki omugati amabulhaho?”

“Umefanya nini?” Vusi akalia. “Yai lile lilikuwa kwa ajili ya keki. Keki ilikuwa kwa ajili ya harusi ya dada yangu. Dada yangu atasemaje kama hakutakuwa na keki ya harusi?”


Abalhwana muba kwira Vusi y’obulighe. “Sithwangawathikya okwikolha omugati, aliwe thwanganakuha omutso wa’mwaliwenyu akendisyabya akaghendera kuwo.” Omughuma okwabalhwana mwabugha athya. Neryo Vusi mwalholh’embere nolhunghendo lhwiwe.

Vijana wale waliomba msamaha kwa kumchokoza Vusi. “Hatuna la kufanya kuhusu keki, lakini hii hapa ni fimbo kwa ajili ya dada yako,” mmoja alisema. Vusi akaendelea na safari yake.


Abere animughenda mwasangana abalhume babiri ibanemuhimba enyumba. Omulhume mughuma amasaba Vusi, “thwanganahimbisya omutso waghu oyo?” Omutso abya isiaghumire, neryo mwabunika.

Njiani alikutana na wanaume wawili wakijenga nyumba. “Tunaweza kutumia hiyo fimbo imara?” mmoja akaomba. Lakini fimbo haikuwa imara kwa kujengea, na ikavunjika.


“Mwamakolha kyahi inywe bathahi” Vusi mwapura. “Omutso oyo alhwe kihembo ky’amwaliwethu. Abalhwana mubathulha eriya eryanathwalha eriyakolha mw’omugati. Omugati alhwe w’obugheni bwamaliwethu. Neryo hathya, sihakiri mugati, sihakiri eriya, kandi sihakiri ekihembo ky’omutso. Obo mwaliwethu akendibugha athiki?”

“Mmefanya nini?” Vusi akalia. “Fimbo hii ilikuwa zawadi kwa ajili ya dada yangu. Waangua matunda walinipa fimbo hiyo kwa sababu walivunja yai la keki. Keki ilikuwa ni kwa ajili ya harusi ya dada yangu. Sasa hakuna yai, hakuna keki, na hakuna zawadi. Dada yangu atasemaje?”


Abahimbi mubakwira Vusi y’obulighe. “Sithwangabana omugati, aliryo imaya omuyonga wuthwalire mwaliwenyu”. Vusi mwimya omuyonga neryo ama lholh’embere nolhughendo lhwiwe.

Wajenzi waliomba msamaha kwa kuvunja fimbo. “Hatuna la kufanya kuhusu keki, lakini tutakupa makuti umpelekee dada yako,” mmoja alisema. Na Vusi akaendelea na safari yake.


Omwanzira, Vusi mwasangana omulisya haima n’ende yiwe. “ibwa kawuwithe omuyonga siwangahererya ende yaghe?” Ende neryo muyowa omuyonga inyabirisiha neryo yamaghunza owosi.

Njiani, Vusi akakutana na mkulima akiwa na ng’ombe. “Una makuti mazuri, naweza kupata kidogo?” Ng’ombe akaomba. Lakini makuti yalikuwa matamu ng’ombe akayala yote!


“Nibwa iw’ende wamakolha byahi?” Vusi amatsuruma. “Omuyonga oyo kilhwe kihembo ky’amwaliwethu. Abahimbi balyamuhereraya kundi mubabbuna omutso wiwe. Omutso nalhusaya wokwabalhwana abathulha eriya. Eriya nalithwalha ewathatha bakayakolha mw’omugati. Omugati alhwe ow’obugheni bw’amwaliwethu. Ibwa obo mwaliwethu akendibugha athiki?”

“Umefanya nini?” Vusi akalia. “Makuti haya yalikuwa zawadi ya dada yangu. Wajenzi walinipa makuti kwa kuwa walivunja fimbo yangu niliyopewa na waangua matunda. Waangua matunda walinipa fimbo kwa kuwa walivunja yai kwa ajili ya keki ya dada yangu. Keki ilikuwa kwa ajili ya harusi ya dada yangu. Sasa hakuna yai, hakuna keki, na hakuna zawadi. Dada yangu atasemaje?”


Ende muyakwabulighe, neryo omulisya wayo amabugha athi Vusi akwame kukyerithwalha ende mwakihembo kyamwaliwabu. Neryo Vusi amalholh’embere nolhughendo lhwiwe.

Ng’ombe aliomba msamaha kwa kuwa mlafi. Mkulima alikubali kumpa Vusi ng’ombe aende naye kama zawadi kwa ajili ya dada yake. Vusi akaendelea na safari yake.


Neryo ende muyathibitha kutsibu erisuba eyiri mukama wayo. Na Vusi nayo abere akarondyayo, mwathala okwanzira neryo obuthuku bwamamwirira. Amahika eka inyabirikerererwa okwabugheni. Abalhambayiri basangawa ibali okwirya.

Lakini wakati wa chakula cha jioni ng’ombe alikimbia kurudi kwa mkulima. Na Vusi akapotea njiani. Akafika kwa kuchelewa sana kwenye harusi ya dada yake. Wageni walikuwa tayari wanakula.


“Ibwa obo thukendikolhaki?” Vusi amalhaka. “Ende eyiryathibitha yilhwe kihembo, kusangwa muyalya omuyonga owabahimbi bahereraya mwaliwethu kusangwa mubabbuna omutso owa balhwana bambereraya, babirithulha eriya eryanathwalha likayakolha omugati. Omugati abya ow’obughene bwamaliwethu. Neryo hathya sihali Eriya, sihali Mugati, kandi sihali kihembo.

“Nifanye nini?” alilia Vusi. “Ng’ombe aliyekimbia alikuwa ni zawadi, ambayo nilipewa kama mbadala wa makuti niliyopewa na wajenzi. Wajenzi walinipa makuti kwa sababu walivunja fimbo niliyopewa na waangua matunda. Waangua matunda walinipa fimbo kwa sababu walivunja yai la keki. Keki ilikuwa kwa ajili ya harusi. Kwa hiyo hakuna yai, hakuna keki, na hakuna zawadi.”


Mwaliwabu Vusi mwalengekania ahabwakathuku, neryo abugha athi,” Vusi mwanithu, humulikana, singaleghene okwabihembo. Singatsomene n’amugati! Ithwabosi thunehano ndeke, thunemuyanza. Ghenda wambale okwathusomeko thwaghu othuwene, wase thwangatsangatsanga okw’akiro kyamunabwire”. Neryo Vusi kwanabya akolire athya. Obugheni mubwalhuma.

Dada yake Vusi alifikiria kwa muda, halafu akasema, “Kaka yangu Vusi, usijali zawadi, pia usijali keki! Tupo hapa pamoja, nina furaha. Nenda kavae nguo zako nadhifu na uje tusherehekee siku hii!”


Written by: Nina Orange
Illustrated by: Wiehan de Jager
Translated by: Amos Mubunga Kambere
Language: Lukhonzo
Level: Level 4
Source: What Vusi's sister said from African Storybook
Creative Commons License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 3.0 International License.
Options
Back to stories list Download PDF