Download PDF
Back to stories list

Akana K’epunda Mtoto Punda

Written by Lindiwe Matshikiza

Illustrated by Meghan Judge

Translated by Amos Mubunga Kambere

Language Lukhonzo

Level Level 3

Narrate full story The audio for this story is currently not available.


Omumbesa mulere yowatsuka erilhangira ekithikithiki embere.

Ilikuwa ni msichana mdogo aliyekuwa wa kwanza kuona umbo la ajabu kwa mbali.


Neryo ekitsutsu kyamabya kikaseghera hakuhi, kyamabya ngomukali omukule.

Kadiri umbo lilipokaribia, aliona kwamba lilikuwa ni mwanamke mwenye ujauzito mkubwa.


Nobuba bunene, omumbesa mwaseghera hakuhi nomughole. “Tumwimaye, kandi tubye nayo”. Tukendimubika nomwanawiwe.

Kwa upole na ujasiri, msichana alimsogelea mwanamke yule. “Lazima tumhifadhi,” watu wa msichana yule walisema. “Tutawaweka yeye na mtoto wake salama.”


Neryo omughole amahika eributha. “Sukuma!” “Mulethe esyabbulangiti syeriyiswika!” “Amaghetse!” “Sukumaaaaaaaa!!!”

Mtoto alikuwa njiani kuzaliwa si muda mrefu. “Sukuma!” “Leteni mablanketi!” “Maji!” “Suuukuuumaaaa!!!”


Omwana amabya akayalhwamo, bulimundu amayitsiada nerihunerera. “E’punda?!”

Lakini walipomwona mtoto, wote waliruka kwa mshtuko. “Punda?!”


Bulimundu amatsuka erithera esyampaka. “Muthukabugha thuthi thukendibika omwana nanyinya, neryo kwabithya” owindi amabugha. “Ikwa ibwa eki kanikisirani, kyanganathulethera mughisa mubi” abandi bathya omwampaka.

Wakaanza kubishana. “Tulisema tutawaweka mama na mtoto salama, na hivyo ndivyo tutakavyofanya,” baadhi wakasema. “Lakini watatuletea mkosi!” wengine wakadai.


Neryo omughole amayisanga inyamabirisighalha eyowene. Neryo amayibulha bulha ngakoleki nomwana oyuthemundu. Ibbwangakoleki?

Kwa hiyo mwanamke yule alijikuta yuko peke yake kwa mara nyingine tena. Akajiuliza atafanya nini na mtoto huyo wa ajabu. Akajiuliza atafanya nini na yeye mwenyewe.


Okwiwunzerera mwabya isiawithe ekyerikolha okwihaho iriyisinga omwanawiwe. Abiributha epunda.

Lakini hatimaye alikubali kwamba huyo ni mwanaye na yeye ni mama yake.


Neryo ibwa epunda yamatsuka erikula kula. Kuyanakulha lyolho obundi ebindu byanganabere ndeke, kusangwa neryo muyabya isiyikihika emughongo y’amama wayo. Omughole nomwanalengeseya erilemberayo ngomundu, muyithathoka eribya ngabandu. Mamawayo amatsuka erilhuha neriyibulhabulha.

Endapo mtoto huyo angebaki kuwa vilevile, na umbo dogo, labda kila kitu kingekuwa tofauti. Lakini mtoto Punda aliendelea kukua na kukua mpaka hakuweza kutoshea tena mgongoni mwa mama yake. Pamoja na kujaribu kwa bidii, hakuweza kuwa na tabia za kibinadamu. Mara nyingi mama yake alichoka na kuvunjika moyo. Wakati mwingine alimlazimisha kufanya kazi walizostahili wanyama.


Akatabanguko nerithendiyitheghererania mubyabanika omwa nyumba n’epunda. Isiangakolha eki nakirya. Isangasosa atia kutse atia. Neryo amatsuruma. Kiro kighuma mwasamba mama wiwe yomulasi, neryo amayihumba ahisi.

Kuchanganyikiwa na hasira vilianza kujengeka ndani mwa Punda. Alishindwa kufanya hivi wala vile. Alishindwa kuwa hivi wala vile. Alipatwa na hasira sana kiasi kwamba, siku moja, alimpiga teke mama yake mpaka akaanguka chini.


Epunda neryo muyayiswekera. Yamathibitha hali omwirungu.

Punda alijawa na aibu. Akaanza kukimbilia mbali kwa haraka kadiri awezavyo.


Ahayimanira, omwirimya inyamabiribyayo. Epunda neryo yamathalhira omwamwirimya. “Hee haaa?” yamalhakira omwamwirimya. “Hee haaa?” yamamwithaba. Epunda yamayisanga omwamwirimya iyiyene, neryo yamawotsera.

Wakati aliposimama, ilikuwa ni usiku, na alikuwa amepotea. “Hii hoo?” alinong’ona gizani. “Hii hoo?” giza likatoa mwangwi. Alikuwa mwenyewe. Alijikunyata katika umbo dogo, akalala fofofo usingizi wa mang’amung’amu.


Eribuka yikalhangira omulhume inyanasamalireyo omwameso. Neryo yamahumulikana erilhangira omutsuniri.

Punda aliamka na kumkuta mzee mmoja wa ajabu akimtazama. Akamwangalia mzee yule machoni na akaanza kuhisi ishara ya matumaini.


Epunda yamayikalha nomulhume oyo, nayo amasomesyayo bindu binene. Epunda muyahulikirira neriyitheghererya. Muhabya erikolhangana neriseka haima.

Punda alienda kuishi na mzee yule, na mzee alimfundisha mbinu nyingi za kuishi. Punda alisikiliza na kujifunza, na mzee vivyo hivyo pia. Walisaidiana na kucheka pamoja.


Kiro kighuma, omulhume mwasaba w’apunda erimuheka erimuthwalha okwa kithwa.

Asubuhi moja, mzee alimwomba Punda ambebe hadi kwenye kilele cha mlima.


Neryo erihika okwa mwiso wekithwa omwabithu, omulhume na w’apunda bamawotsera. Neryo Epunda yamalhotha mama wayo inyabirilhwalha, kandi inyanimubirikira. W’apunda abere akabuka…

Walipofika juu kwenye mawingu, walipatwa na usingizi. Punda akaota kuwa mama yake alikuwa mgonjwa na alimhitaji. Na alipoamka…


… ebithu ibyabiribulirana, n’omulhume wiwe nayo inyabiribulirana.

…mawingu yalikuwa yametoweka pamoja na rafiki yake, yule mzee.


W’apunda neryo mwaminya ekyerikolha.

Hatimaye, Punda alijua alichotakiwa kufanya.


W’apunda amasangana mama wiwe inyane omwakiriro ky’omwana wiwe iya Punda. Mubasamalirana nebitsange.

Punda alimkuta mama yake akiwa peke yake huku akimwomboleza mwanaye aliyepotea. Wakaangaliana kwa muda mrefu. Na kisha wakakumbatiana kwa hisia.


Erilhwiraho, W’apunda na mamawayo mubakulha haima nerikalha omwabuholho. Neryo lyolholyolho ebindi bihanda byamatsuka erikalha haima nabo.

Mtoto Punda na mama yake wamekuwa kitu kimoja na kuishi kwa ushirikiano. Taratibu, familia nyingine zimeanza kuhamia na kuishi miongoni mwao.


Written by: Lindiwe Matshikiza
Illustrated by: Meghan Judge
Translated by: Amos Mubunga Kambere
Language: Lukhonzo
Level: Level 3
Source: Donkey Child from African Storybook
Creative Commons License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Options
Back to stories list Download PDF