Download PDF
Back to stories list

wa’Ngoko oko na W’Isamba Kuku na Tai

Written by Ann Nduku

Illustrated by Wiehan de Jager

Translated by Amos Mubunga Kambere

Language Lukhonzo

Level Level 3

Narrate full story The audio for this story is currently not available.


Kera kera, iya wa’Ngoko na w’Isamba babya banywani. Kandi babya bikere n’obuholho nebindi binyonyi. Aliriryo wa’Ngoko na w’Isamba sibyabya byasi eriwulhuka.

Hapo zamani za kale, Kuku na Tai walikuwa marafiki. Waliishi kwa amani na ndege wengine. Hakuna kati yao aliyeweza kupaa.


Kiro kighuma, enzalha muyawa omwakihugho. W’Isamba inyakaghenda lhughendo lhuli erirondia akalyo. Erisamba irikasubulha iryabirilhuha. “Nikwa ibwa hanatholere ihabya enzira eyerighenderamu” w’Isamba mwalengekania.

Kuna siku njaa ilitokea. Ikamlazimu Tai kutembea umbali mrefu kutafuta chakula. Alirudi akiwa amechoka sana. “Lazima kuwe na njia rahisi ya kusafiri!” Tai alisema.


Wankoko abere akabuka amasa nekihanulho. Amatsuka erisorokya ebyeya ebikathoghonga okwasindi nyonyi. Neryo amabwirasyo athi, “tulhandikanaye ebyeya neribiwathikania okwabyethu” wa’Ngoko amahanulha, “obundi byanganaleka ithwa wulhuka”

Baada ya usingizi mnono wa usiku, Kuku alijiwa na wazo zuri sana. Akaanza kukusanya manyoya yaliyodondoka kutoka kwa ndege wenzao. “Tuyashonee haya manyoya juu ya manyoya yetu,” Kuku alisema. “Labda itaturahisishia kusafiri.”


w’Isamba yowanabya awithe enginzo eyikalhanda, neryo mwatsuka eriyilhandira kwebyeya. W’Isamba mwayikolhera ebipupa bibiri ebyowene, neryo amawulhuka omwamwanya hali. W’Ngoko nayo neryo amayibweka enginzo neryo amatsuka erilhanda, ibwa neryo amalhuha. W’Ngoko amasingha enginzo yokwa kabada akathibitha omwa kyitsumbyo eriyahukira othwana thwiwe.

Tai pekee ndiye aliyekuwa na sindano kijijini, kwa hiyo akaanza kushona wa kwanza. Akajitengenezea mabawa mawili mazuri na akapaa juu ya kuku. Kuku aliazima sindano lakini akachoka kushona baada ya muda mfupi. Akaacha sindano kabatini na akaenda jikoni kuandaa chakula kwa ajili ya watoto wake.


Ebindi binyonyi byabere byalangira iya w’Isamba akawulhuka omwamwanya, mubyasaba wa’Ngoko yenginzo nabyo byangayikolera ebipupa. Neryo kathuku kake, enbinyonyi byamatsuka erisulha omwamwanya neriwulhuka.

Lakini ndege wengine walimwona Tai akipaa. Wakamwomba Kuku awaazime sindano ili nao wajishonee mabawa pia. Muda si mrefu ndege wakawa wamepaa na kuzagaa anga zima.


Neryo enyonyi eyawunzerera erilhanda yabere yikasubulya enginzo, muyithasangana wa’Ngoko yahakuhi. Muyasighira enginzo y’obwana bwa wa’Ngoko. Neryo bwamatsuka erisatha omwanginzo, bwabere bwalhuha erisatha, bwamasighayo omwamusenyi.

Ndege wa mwisho aliporudisha sindano aliyoazima, Kuku hakuwepo. Kwa hiyo watoto wake wakachukua sindano na wakaanza kuichezea. Walipochoka na mchezo wao, wakaiacha sindano kwenye mchanga.


Omwithungyi, w’Isamba amasubulha. Amasaba enginzo yiwe akathasyalhanda neribazirira ebyeya biwe ebyabya ibyabirimusunukalhako habw’olhughendo lhuli. wa’Ngoko mwalebya okwa kabada ahababya bakabikayo, siyiriho! Amalebya kyitsumbyo, siyiriyo, amalebya n’omwabbalazi, namo yamabya isiyirimo. Enginzo neryo yamabulirana.

Baadaye jioni Tai akarudi. Akaomba sindano ili aweze kushona baadhi ya manyoya yaliyokuwa yameanza kulegea alipokuwa safarini. Akaangalia kwenye kabati. Akaangalia jikoni. Akaangalia uani. Ila sindano haikupatikana.


“Thasamba kiro kiwuma” wa’Ngooko akayisengerezaya w’Isamba. Ngendibanayo neryo wangabazirira ebyeya byaghu neriyarondia ebindi byalya. “Kale basi, kiro kiwuma kisa”, w’Isamba amaligha. “Wamabirilemwa iribana enginzo yaghe, ukendimbererya kawuma okwathwana thwaghu mwandihi yenginzo yaghe. Sihali kabusa.

“Nipatie siku moja,” Kuku alimwomba Tai. “Halafu utaweza kushona bawa lako na kuruka tena kwenda kutafuta chakula.” “Siku moja tu,” alisema Tai. “Kama hutaipata sindano, itabidi unipe kimoja cha vifaranga vyako kama malipo.”


w’Isamba abere akasubulha ekiro kyakabiri, akasangana wa’Ngoko inyanemukwesa omusenyi akarondia enginzo. Neryo enginzo muyithabanika. W’Isamba mwawulhuka neriyabakulha akana kawuma okwathwana thwe’ngoko. Neryo kyalekire bulikiro erisamba likabya likabanika ahali esyangoko, sikasangawa isinemukwesa sikarondia enginzo yabene.

Tai aliporudi siku iliyofuata, alimkuta Kuku akichakura mchangani, ila hakukuwa na sindano. Kwa hiyo Tai alishuka kwa kasi na kukwapua kifaranga kimoja. Akaondoka nacho. Tangu hapo, kila Tai anapojitokeza humkuta Kuku akichakura kwenye mchanga akitafuta sindano.


wa’Ngoko akabya akalhangira ekitsutsu kyebipupa bya w’Isamba, neryo akapwirira othwana thwiwe, thubisame omwabithi kusangwa w’Isamba akendithuheka. Othwana natho thukabugha thuthi, “nethu sithuli bakyiro, thukendithibitha”.

Kila kivuli cha mabawa ya Tai kinapoonekana ardhini, Kuku huwatahadharisha vifaranga vyake. “Tokeni kwenye eneo la wazi.” Na wanajibu: “Sisi si wajinga. Tutakimbia.”


Written by: Ann Nduku
Illustrated by: Wiehan de Jager
Translated by: Amos Mubunga Kambere
Language: Lukhonzo
Level: Level 3
Source: Hen and Eagle from African Storybook
Creative Commons License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 3.0 International License.
Options
Back to stories list Download PDF