Download PDF
Back to stories list

Simbegwire Simbegwire

Written by Rukia Nantale

Illustrated by Benjamin Mitchley

Translated by Amos Mubunga Kambere

Language Lukhonzo

Level Level 5

Narrate full story The audio for this story is currently not available.


Simbagwire mwabya nobulighe bunene, mama wiwe abiriholha. Thatha wa Simbagwire mwalengaho kutsibu erilembere mwali wiwe. Neryo bolhobolho mubatsuka eritsangatsanga isihali mama wa Simbagwire. Obulingyakya bakikalha nerihanulha okwa ebikendikoleka ekiro ekyo. Obul’igholhogholho bakahuka akalyo haima, neryo iberya esya bakuli haima. Thatha wa Simbagwire inyawathikya okw’amasomo aw’eka.

Simbegwire alihuzunika mama yake alipofariki. Baba yake alijitahidi kumtunza mwanaye. Taratibu wakaanza kuwa wenye furaha tena, bila ya Mama Simbegwire. Kila asubuhi walikaa na kupanga mipango ya siku inayofuata. Kila jioni waliandaa chakula cha jioni pamoja. Baada ya kuosha vyombo, baba yake Simbegwire alimsaidia kufanya kazi zake za shule.


Kiro kighuma thatha wa Simbagwire mwasa omwigholhogholho kutsibu. “Ulihayi mwana waghe” mwabirikira. Simbagwire mwasa akathibitha eyiri thatha wiwe. Neryo mwimana akalhangira thatha wiwe akasa inyanahambire okuboko kwomumbesa. “Nyanzire wusangasangane n’omumbesa wembaghane, mwana waghe. Ono ni Anita”, mwabugha inyanemuseka.

Siku moja baba yake Simbegwire alirudi nyumbani kwa kuchelewa. “Mwanangu uko wapi?” aliita. Simbegwire alimkimbilia baba yake. Alisimama ghafla baada ya kumwona baba yake akiwa ameshika mkono wa mwanamke. “Nataka ukutane na mtu muhimu, mwanangu. Huyu ni Anita,” alisema huku akitabasamu.


“Kuthi Simbagwire, thatha waghu abirimbwira mwatsi munene okwiwe”, Anita akaramukya. Aliryo mwatha seka kandi mwathimya nebyalha biwe. Thatha wa Simbagwire abya n’etseme nene. Mwakania okwabosi basathu erikalha haima. nobuyingo bwabo kubukendiwana. “Mwana waghe, ngawithe erilengekania indi ukendirigha Anita eribya mama waghu”, mwabugha athya.

“Hujambo Simbegwire? Baba yako amenisimulia mengi kukuhusu,” alisema Anita. Lakini hakutabasamu wala kumpa Simbegwire mkono. Baba yake Simbegwire alijaa na furaha. Aliongelea jinsi maisha yatakavyokuwa mazuri watatu hao wakiishi pamoja. “Mwanangu, ni matumaini yangu kuwa utamkubali Anita kuwa mama yako,” alisema.


Obuyingo bwa Simbagwire mubwahinduka. Mwathasyathunga endambi yerikalha na thatha wiwe omwangyakya. Anita mwatsuka erimuha emibiri minene eyerikolha neryo mwathasya thunga obuthuku bwerisomera eka omwigholho. Banabiriwunza erirya neryo inyayiwusa omwangyingo. Amalighe iwe eriyaghunzira womw’akabbulangiti mama wiwe amusighira. Thatha wa Simbagwire mwathalangira mwali wiwe kwathakyiri nebitsange.

Maisha ya Simbegwire yakabadilika. Hakuwa na muda tena wa kukaa na baba yake asubuhi. Anita alimpa kazi nyingi za nyumbani zilizomchosha sana kiasi cha kushindwa kufanya kazi zake za shuleni jioni. Alikuwa anaenda moja kwa moja kulala baada ya chakula cha jioni. Faraja pekee aliyokuwa nayo ni blanketi lenye rangi nyingi alilopewa na mama yake. Baba yake Simbegwire hakugundua kwamba binti yake alikuwa hana furaha.


Emyisi mike yabirilhaba, thatha wa Simbagwire mwabwirabo athi akendibulhaho habwa kathuku kake. “Ngendighenda habw’omubiri waghe”, nyinasi mukendiwathikania. Obusu bwa Simbagwire neryo mubwakina, aliryo thatha wiwe mwathalhangira. Anita mwathabugha kindu. Nayo mwathanza nahake.

Baada ya miezi michache, baba yake Simbegwire aliwaambia kwamba ana mpango wa kusafiri. “Itanibidi nisafiri kikazi,” alisema. “Lakini najua hakutakuwa na tatizo.” Uso wa Simbegwire ulijawa huzuni, lakini baba yake hakugundua. Anita hakusema lolote. Hakuwa na furaha.


Ebindu byamasighalha bikakalira Simbagwire. Amethendiwunza emibiri yiwe, kutse amayibughanganisya, Anita inyaka muhumba. Nokondambi eyerirya omuhuka ono inyakalya ebyalya ebyosi erisakirya Simbagwire otutahangukirya. Obuligholhogholho, Simbagwire inyakayithwalha omwa kakyingo kiwe neribumbathira akabbulangiti kamama wiwe amusighire okwa kikuba.

Mambo yakawa mabaya kwa Simbegwire. Aliposhindwa kumaliza kazi au alipolalamika, Anita alimpiga. Wakati wa chakula cha jioni Anita alikula chakula kingi, na kumwachia Simbegwire makombo. Kila usiku Simbegwire alikuwa analia, huku akilikumbatia blanketi la mama yake.


Kiro kighuma, omwangyakya, Simbagwire mwatselewa erilwa omwa kakyingo kiwe. “Iwe musika mughara” Anita akatsuruma. Akapura Simbagwire yomwakakyingo kiwe. Akabbulangiti akabuya mukahathira omwamusumali, neryo kamatamuka mwabipindi bibiri.

Asubuhi moja, Simbegwire alichelewa kuamka. “Wewe mtoto mvivu,” Anita aliita kwa kelele. Akamvuta Simbegwire kutoka kitandani. Blanketi lake zuri likanasa kwenye msumari na kuchanika vipande viwili.


Simbagwire mwahithana kutsibu. Neryo amathwamo erithibitha erilhwa omwa muyi. Amaboha othubbulangiti twiwe, amaboha netwalya, neryo amaghenda. Mwakwama olhuyira olhwa thatha wiwe alhabamo ekiro aghenda.

Simbegwire alikasirika sana. Akaamua kutoroka nyumbani. Akachukua vipande vya blanketi la mama yake. Akachukua na chakula na akaondoka nyumbani. Akaifuata barabara aliyopita baba yake.


Obuthuku bwabere bukira, neryo amasamba omwa muthi hakuhi nolhusi, neryo amakolha engyingo yiwe omwamuthi. Abere akayawotsera, amimba olhwimbo: “Maama, maama, maama, muwanzigha. Muwanzigha kandi wamaani subulha. Thatha syakyinyanzire. Mama, ghukendisyasubulha kiro kyahi? Wabirinzigha.”

Ilipofika jioni alipanda mti mrefu karibu na kijito na akaandaa kitanda kwenye matawi ya mti. Alipokuwa analala akaimba “Maama, maama, maama, umeniacha. Umeniacha na haukurudi tena. Baba hanipendi tena. Mama unarudi lini? Uliniacha.”


Omwangyakya ekindi kiro, Simbagwire mwimba olhwimbo lhwiwe kandi. Abaghole babere bakasa erisoya ebisomeko byabo, mubowa olhwimbo lhw’obulighe lhukalhwa omwa muthi. Mubalengekania ambu obundi nirihunga likaghendesaya emithi, neryo mubathatsomana. Aliryo omughuma okwabaghole mwahulikirira olhwimbo lhwandeke.

Asubuhi iliyofuata, Simbegwire aliimba ule wimbo tena. Wakina mama walipokuja kufua nguo zao walisikia wimbo wa huzuni kutoka kwenye mti mrefu. Wakafikiri ni upepo unatikisa matawi ya mti na wakaendelea na kazi zao. Lakini mama mmoja akasikiliza ule wimbo kwa makini.


Omughole ono mwasamalira omwa muthi. Abere alhangira omwana wobukali, n’otubbulangiti ithunemukangabasania, mwalira emisoni, neryo abirikira, Simbagwire, omwana wa mughalha wethu! Abaghole abandi mubaleka erioya ebisomeko byabo neryo bamawathikya Simbagwire erikyima omwamuthi. Neryo songali wiwe amabumbathira akambesa, nerikahumulikania.

Mama huyo akaangalia juu ya mti. Alipomwona msichana na vipande vya blanketi la rangi, akalia, “Simbegwire, mtoto wa kaka yangu!” Wakina mama wengine wakaacha kufua na wakamsaidia Simbegwire kushuka toka juu ya mti. Shangazi yake akamkumbatia na kumfariji.


Songali wa Simbagwire mwamuthwalha ewiwe eka. Amahereya Simbagwire yebyalya ebihuhire, nerimuhira omwa kitanda haima nakabbulangiti kamama wiwe. Ekiro ekyo, Simbagwire mwalira akayabotsera. Aliryo yabya misoni yerihumulikania. Mwaminya athi songali wiwe akendimulembere ndeke.

Shangazi yake Simbegwire akampeleka nyumbani kwake. Akampatia chakula, akampeleka kitandani na akamfunika na blanketi la mama yake. Usiku ule Simbegwire akalia alipokwenda kulala. Lakini yalikuwa machozi ya furaha. Alijua shangazi yake atamtunza.


Thatha wa Simbagwire abere asubulha, mwasangana ekisenge kya mwali wiwe ikine buyira. “Anita, yabereki eno” amabulya nomuthima wobulighe. Omughole amathulhawo ati Simbagwire athibithire. “Munanza indi ambire mwe kitsumbi, mbwino munamukalhako kutsibu”. Thatha wa Simbagwire mwalw’eka neryo amaghenda omwanzira eyikaghenda elhusi. Neryo amaghenda ewa mwaliwabu akayalebya nganabwene Simbagwire.

Baba yake Simbegwire aliporudi nyumbani, alikikuta chumba chake kikiwa tupu. “Nini kimetokea, Anita?” aliuliza kwa simanzi. Anita akaelezea kuwa Simbegwire alitoroka. “Nilitaka aniheshimu,” alisema. “Labda nilikuwa mkali sana.” Baba yake Simbegwire aliondoka nyumbani na akaelekea kwenye kijito. Akaenda kwenye kijiji cha dada yake kuuliza kama amemwona Simbegwire.


Simbagwire abya inyanimusatha namwaliwabu, akalhangira thatha wiwe omwa lhuyira. Mwasagha ati mbwino akendimutsumanga, neryo amathibitha omwanyumba eriyabisama. Aliryo thatha wiwe mwaghenda eyali, neryo abugha ati, “Simbagwire wabirisunga omubuthi omubuya. Oyukakuyitheghereraya, kandi nerikwanza. Wamanyiha kwesisoni, kandi nga kwanzire. Neryo bamathwamo bathi Simbagwire akwame kwerikalha na songali wiwe.

Simbegwire alikuwa anacheza na binamu zake alipomwona baba yake akija kwa mbali. Aliogopa kuwa baba yake angekuwa amekasirika, na akakimbilia ndani ya nyumba ili ajifiche. Baba yake alimwendea na akamwambia, “Simbegwire umempata mama mzuri. Anayekupenda na kukuelewa. Najivunia kuwa nawe na ninakupenda.” Walikubaliana kuwa Simbegwire angeishi na shangazi yake kwa muda wote atakaotaka.


Thatha wiwe inyakasamulebaya bulikiro. Neryo mwalindwa inyamasa na Anita. Anita amamuha ebyalha ati Simbagwire, unganyire mwana, munakusoberya, “wanganaleka inathasyakulembere?” Simbagwire mwasamalira obusu bwathatha wiwe, neryo amaseghere embere amahira amaboko wiwe iribumbatirwa na Anita.

Baba yake alikuwa akimtembelea kila siku. Mwishoe akaja na Anita. Akampa mkono Simbegwire. “Nisamehe, nilikosea,” akalia. “Utanipa nafasi kujaribu tena?” Simbegwire alimwangalia baba yake aliyekuwa na uso wa wasiwasi. Baadaye akamwendea Anita taratibu na akamkumbatia.


Esabiti eyasubukako, Anita mwathumira Simbagwire, mwaliwabu haima na songali wiwe, eryasa eka ewiwe erisalya ekihulho. Anita mwahuka ebyalya Simbagwire eby’anzire kutsibu. Mubalya bamoghutha ndeke. Abana bamayasatha neryo nabakulhu bamaghenda omwa muliira. Simbagwire mwatsanga kutsibu kandi amayira amani. Neryo amatwamo ati omwabiro bithebyahali akendisyasubulha inyayikalha na thatha wiwe haime na mamulere wiwe.

Wiki iliyofuata, Anita aliwaalika Simbegwire, binamu zake, na shangazi yake kwa ajili ya chakula. Anita akaandaa vyakula vyote ambavyo Simbegwire anavipenda, na kila mmoja akala hadi akashiba. Baada ya kula watoto wakaenda kucheza huku watu wazima wakiongea. Simbegwire akajisikia furaha na jasiri. Akaamua kuwa si muda mrefu atarejea nyumbani kuishi na baba yake na mama yake wa kambo.


Written by: Rukia Nantale
Illustrated by: Benjamin Mitchley
Translated by: Amos Mubunga Kambere
Language: Lukhonzo
Level: Level 5
Source: Simbegwire from African Storybook
Creative Commons License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 3.0 International License.
Read more level 5 stories:
Options
Back to stories list Download PDF