The audio for this story is currently not available.
Se te yon ti fi ki te wè an premye yon fòm dwòl nan distans lan.
Ilikuwa ni msichana mdogo aliyekuwa wa kwanza kuona umbo la ajabu kwa mbali.
Plis fòm nan tap vanse plis li wè ke se yon madanm gwo vant anpil kap mache sou yo.
Kadiri umbo lilipokaribia, aliona kwamba lilikuwa ni mwanamke mwenye ujauzito mkubwa.
Ti fi a te timid men li te brav tou, li proche pi pre madanm nan. Moun yo ki te avèk li deside “Fòke nou kenbe li avèk nou,” Nou pral mete’l ak pitit li nan sekirite.”
Kwa upole na ujasiri, msichana alimsogelea mwanamke yule. “Lazima tumhifadhi,” watu wa msichana yule walisema. “Tutawaweka yeye na mtoto wake salama.”
Madanm nan kòmanse gen tranche. “Pouse!” “Pote kouvèti!” “Dlo!” “Pouuuuusssssee !!!”
Mtoto alikuwa njiani kuzaliwa si muda mrefu. “Sukuma!” “Leteni mablanketi!” “Maji!” “Suuukuuumaaaa!!!”
Men lè yo wè ti bebe a, yo tout sezi “Yon bourik?”
Lakini walipomwona mtoto, wote waliruka kwa mshtuko. “Punda?!”
Moun yo kòmanse diskite. “Nou te di nou tap kenbe manman an ak tout pitit li an sekirite kidonk se sa nou pral fè”. Men kèk lòt moun di “Bagay sa a pral bannou devenn!”
Wakaanza kubishana. “Tulisema tutawaweka mama na mtoto salama, na hivyo ndivyo tutakavyofanya,” baadhi wakasema. “Lakini watatuletea mkosi!” wengine wakadai.
Se konsa, manman an vin jwenn li pou kont li ankò. Li pate konnen kisa pou’l te fè ak pitit dwòl sa a, kisa pou’l fè ak tèt li.
Kwa hiyo mwanamke yule alijikuta yuko peke yake kwa mara nyingine tena. Akajiuliza atafanya nini na mtoto huyo wa ajabu. Akajiuliza atafanya nini na yeye mwenyewe.
Li reyalize finalman ke se pitit li e ke li se manman an.
Lakini hatimaye alikubali kwamba huyo ni mwanaye na yeye ni mama yake.
Si pitit la pate grandi sa pa ta yon pwoblèm men pitit lan kòmanse grandi, grandi jis li pa te kapab rete sou do manman’l ankò. Malgre tout sa li fè li pat kapab aji tankou yon moun. Manman an te fatige ak tris toutan. Gen defwa li fè timoun lan travay tankou yon bèt.
Endapo mtoto huyo angebaki kuwa vilevile, na umbo dogo, labda kila kitu kingekuwa tofauti. Lakini mtoto Punda aliendelea kukua na kukua mpaka hakuweza kutoshea tena mgongoni mwa mama yake. Pamoja na kujaribu kwa bidii, hakuweza kuwa na tabia za kibinadamu. Mara nyingi mama yake alichoka na kuvunjika moyo. Wakati mwingine alimlazimisha kufanya kazi walizostahili wanyama.
Bourik lan kòmanse fache. Li pat ka fè yon pa kita yon pa nago. Yon jou, li te si tèlman fache ke li jete manman’l atè anba kout pye.
Kuchanganyikiwa na hasira vilianza kujengeka ndani mwa Punda. Alishindwa kufanya hivi wala vile. Alishindwa kuwa hivi wala vile. Alipatwa na hasira sana kiasi kwamba, siku moja, alimpiga teke mama yake mpaka akaanguka chini.
Bourik la vin wont sa’l fè a enpi li tonbe kouri, kouri, kouri.
Punda alijawa na aibu. Akaanza kukimbilia mbali kwa haraka kadiri awezavyo.
Lannwit tonbe, bourik la pèdi. “Hi han?” li di tou ba nan fè nwa a. “Hi han” li tande vwa li ap repete. Li te pou kont li. Li mete kò li tankou yon boul enpi li tonbe dòmi ajite.
Wakati aliposimama, ilikuwa ni usiku, na alikuwa amepotea. “Hii hoo?” alinong’ona gizani. “Hii hoo?” giza likatoa mwangwi. Alikuwa mwenyewe. Alijikunyata katika umbo dogo, akalala fofofo usingizi wa mang’amung’amu.
Lè li leve li wè yon mesye dwòl kap fikse li. Li gade granmoun nan nan je enpi li kòmanse santi yon ti espwa.
Punda aliamka na kumkuta mzee mmoja wa ajabu akimtazama. Akamwangalia mzee yule machoni na akaanza kuhisi ishara ya matumaini.
Bourik lan ale rete kay granmoun nan ki aprann li plizyè jan pou li degaje’l viv. Bourik lan koute, li aprann e li fè sa granmoun nan di li. Yonn ede lòt enpi yo ri ansanm.
Punda alienda kuishi na mzee yule, na mzee alimfundisha mbinu nyingi za kuishi. Punda alisikiliza na kujifunza, na mzee vivyo hivyo pia. Walisaidiana na kucheka pamoja.
Yon maten, granmoun nan mande bourik la pou li pote’l sou tèt yon mòn.
Asubuhi moja, mzee alimwomba Punda ambebe hadi kwenye kilele cha mlima.
Granmoun lan ak bourik lan tonbe dòmi sou tèt mòn sa a. Bourik lan reve ke manman’l te malad, li tap rele li. Lè li leve …
Walipofika juu kwenye mawingu, walipatwa na usingizi. Punda akaota kuwa mama yake alikuwa mgonjwa na alimhitaji. Na alipoamka…
… nyaj yo te disparèt ansanm ak granmoun lan.
…mawingu yalikuwa yametoweka pamoja na rafiki yake, yule mzee.
Kidonk, Bourik la te konnen sa pou’l te fè.
Hatimaye, Punda alijua alichotakiwa kufanya.
Li jwenn manman li kite pou kont li ak anpil lapenn. Yo gade yon lòt nan grenn je pandan yon bon moman enpi manman louvri de bra li pou’l akeyi pitit li.
Punda alimkuta mama yake akiwa peke yake huku akimwomboleza mwanaye aliyepotea. Wakaangaliana kwa muda mrefu. Na kisha wakakumbatiana kwa hisia.
Bourik la ak manman’l grandi ansanm enpi piti piti lòt moun nan fanmi an vin kòmanse viv nan zòn la.
Mtoto Punda na mama yake wamekuwa kitu kimoja na kuishi kwa ushirikiano. Taratibu, familia nyingine zimeanza kuhamia na kuishi miongoni mwao.
Written by: Lindiwe Matshikiza
Illustrated by: Meghan Judge
Translated by: ACE Haiti-University of Notre Dame USA
