Descargar PDF
Regresar a lista de cuentos

Magozwe Magozwe

Texto Lesley Koyi

Ilustraciones Wiehan de Jager

Translated by Vision Milimo

Lengua chitonga

Nivel Nivel 5

Contar el cuento completo El audio no está disponible actualmente.


Mudolopo lya Nairobi, kule abubotu bwa kukkala mumunzi, kwakali kabunga kabana basankwa balo batakajisi nkobazulilwa. Bakalikupona buumi bwabo mbubona mbuli mazuba mbwaakali kutobelana. Bumwi buzuba mafwumo-fwumo, basankwa aba bakalongela minseme yabo nibakazwaa kubuka mumigelo yamumugwagwa aakali mpeyo kapati. Bakali kunga bayasya makwiisyilili kutegwa bayote mulilo kusola kumana mpeyo. Akati kabasankwa aba kwakali kujanika umwi ooyo wiitwa kuti Magozwe. Ooyu nguwakali musyoonto kwiinda ali mbabo boonse.

En la ajetreada ciudad de Nairobi, lejos de la apacible vida hogareña, vivía un grupo de jóvenes mendigos. Vivían el día a día como si no hubiera futuro. Una mañana, los chicos estaban empacando sus mantas después de dormir en la fría calle. Prendieron una fogata con basura para espantar el frío. Uno de los jóvenes del grupo era Magozwe. Era el más joven.


Ciindi bazyali ba Magozwe nibakafwa, wakali biyo amyaka yakuhyalwa yosanwe. Aboobo, wakaunka kuya kukkala abaasimihyaabo balo bakali kumutundulula kapati. Kunyina nibakamubikkila maanu Magozwe. Acibe cakulya nyaanya, kwiina nibakali kumupa pesi bakali kumubelesya milimo miyumu mbuli mbubakali kuyanda.

Cuando los padres de Magozwe murieron, él sólo tenía cinco años de edad. Se fue a vivir con su tío. Pero Magozwe no le importaba a ese hombre. No le daba suficiente comida. Y lo hacía trabajar muy duro.


Magozwe kunyina naakali kuzuminzyigwa kuti ape tongoosi nokuba kubuzya mubuzyo uuli oonse. Kwakali kunga kuti naa wabuzya mubuzyo, basimihyaakwe nkumuuma. Wakali kunga ababuzya kujatikizya makani akuya kucikolo nkumuuma akumwaambila kuti, “buyanga bwakaindilila mulinduwe tokonzyi kwiiya.” Nikwakainda myaka yotatwe yakulelwa mukupenga, Magozwe wakatija, wakazwa aŋanda ali basimihyaabo akutalika kukkala mumazila.

Si Magozwe se quejaba o hacía preguntas, su tío le daba una golpiza. Cuando Magozwe le preguntó si podía ir a la escuela, su tío lo golpeó y le dijo, “eres demasiado estúpido para aprender”. Después de tres años de vivir así, Magozwe se escapó de la casa de su tío. Empezó a vivir en la calle.


Buumi bwakukkala mumazila bwakali kukatazya. Bana basankwa banji cakali ciyumu-yumu kujana cakulya. Bamwi bakali kwaangwa mpoonya bamwi bakali kuumwa. Ciindi umwi naajanika muciimo cakuciswa, cakali ciyumu kujana cakulya nokuba lugwasyo luli loonse. Mali ngubakali kuyaa kulombelela alimwi akuulisya mapepa ngubakali kusyoma kutegwa kabaligwasya. Buumi bwakayuma kapati akaambo kakulwana atubunga tumbi twabana bakali kuyanda kuti kabeendelezya zyibeela zyadolopo zimwi.

La vida en la calle era difícil y muchos de los niños tenían dificultades para conseguir comida día a día. Algunas veces los arrestaban, otras veces les daban golpizas. Cuando se enfermaban, no tenían quién los ayudara. El grupo de jóvenes dependía de lo poco que recibían mendigando, de la venta de plásticos y del reciclaje. La vida era aun más difícil por las peleas con grupos rivales que querían tener el control de ciertas partes de la ciudad.


Bumwi buzuba Magozwe naakali kumvwunyungula madooti muzyingungulu, wakabona kabbuku kamanide-manide. Wakakasansamuna akukabikka musaka lyakwe. Kuzwa buzuba oobo, wakali kunga ulakabweza kabbuku akulanga-langa zyifwanikiso akaambo kakuti taakacizi kubala noliba bbala lyomwe.

Un día, Magozwe estaba escarbando los basureros y encontró un libro de cuentos viejo y destrozado. Le quitó el polvo y lo guardó en su bolsa. Todos los días, sacaba el libro y miraba las ilustraciones. Pero no sabía cómo leer las palabras.


Izifwanikiso zyakali kutondezya caano camwana musankwa, wakaba simweenzya ndeke. Magozwe wakali kuliyeeyela kuba simweezya ndeke akomena. Zyimwi zyiindi wakali kulimvwa kuti ngonguwe ngobakanana mucaano.

Las ilustraciones contaban la historia de un chico que creció y se convirtió en piloto. Magozwe fantaseaba con ser piloto. A veces, se imaginaba que él era el chico de la historia.


Bumwi buzuba kwakali kutontola kapati, Magozwe wakaimikila munzila kalombelela. Imwaalumi wakeenda akuswena munsi lyakwe. “Halo, ndime Thomas. Ndibeleka munsi-munsi awaano, kwalo oko nkokonzya kujana cakulya,” wakaamba mwaalumi kumwi katondeka kuŋanda yamubala wamungunga waji aciluli cacikambwe. “Ndasyoma inga waunka okuya ukabweze cakulya?” Magozwe wakamulanga mwaalumi, wailanga ŋanda. “Ndiza,” wakavwiila Magozwe kumwi kayoobwenda ulaya.

Hacía frío y Magozwe estaba mendigando en la calle. Un hombre se le acercó. “Hola, soy Thomas. Trabajo cerca de aquí, en un lugar donde podemos darte comida,” dijo el hombre. Apuntaba hacia una casa amarilla con techo azul. “Ojalá vayas pronto a buscar comida” le dijo. Magozwe miró al hombre, y después miró la casa. “Quizá”, dijo, y se fue.


Myezi mbuyakali kuyoobuya, aaba bana basankwa banyina kwakukkala bakazyibila kubabona aa Thomas. Thomas wakali muntu wakali kuyandisya kwaambaula abantu, kapati aabo bakali kukkala mumazila. Thomas wakali muntu wakali kuyanda kuteelela twaano twamaumi aabantu. Wakali muntu ubikkila maanu. Taakali muntu ulaa cinguni antela unyina bulemu. Bamwi bana bakatalika kuunka masikati kuya kubweza cakulya kuŋanda yamubala wamungunga waji.

Con el paso de los meses, los jóvenes mendigos se acostumbraron a la presencia de Thomas. Él disfrutaba hablar con la gente, especialmente con los mendigos. Thomas escuchaba las historias de sus vidas. Era serio y paciente, y nunca maleducado ni irrespetuoso. Algunos de los chicos empezaron a ir a la casa amarilla y azul a buscar comida al mediodía.


Magozwe wakalikkede mumbembelekwa amugwagwa kalanga mukabbuku kakwe kazyifwanikiso Thomas naakakkala munsi lyakwe. “Ino kaamba nzi kabbuku aaka?” wakabuzya Thomas. “Cibalo caamba umwi musankwa wakaba namutekenya wa ndeke,” wakavwiila Magozwe. “Nguni zyina musankwa oyo?” wakabuzya Thomas. “Ccita, tandicizyi kubala,” wakavwiila Magozwe mukaumu umu.

Magozwe estaba sentado en la calle mirando su libro cuando Thomas vino y se sentó a su lado. “¿De qué trata la historia?” preguntó Thomas. “Trata sobre un chico que se convierte en piloto,” respondió Magozwe. “¿Cómo se llama el niño?” preguntó Thomas. “No sé porque no sé leer,” dijo Magozwe en voz baja.


Nibakaswaangaana, Magozwe wakatalika kumwaambila Thomas caano cabuumi bwakwe. Wakamuyiila caano cabaisyanyina ambuli mbwaakatija kuzwa kuli baacisyanyina. Thomas taakali kukanana maningi alimwi kunyina ncaakamwaambila Magozwe kuti acite pele wakalikuteelela caano ca Magozwe cakubikkila maanu. Zyimwi zyiindi bakali kwaambaula kabalya cakulya muŋanda yamasenke acikambwe.

Cuando volvieron a reunirse, Magozwe le relató la historia de su vida a Thomas. Le habló de su tío y de por qué huyó de esa casa. Thomas no hablaba mucho, y no le decía a Magozwe qué hacer, pero siempre le escuchaba con atención. Algunas veces conversaban mientras comían en la casa del techo azul.


Nocakalondelela ciindi cakukkwanisya mwaka ili kkumi yakuhyalwa kwa Magozwe, Thomas wakamupa kambi kabbuku. Kakali kabbuku kapandulula musankwa umwi wakumunzi mbuli mbwaakaba ampuwo akaambo ka musabano wa mupila. Thomas wakali kumubalila caano eeci zyiindi zyinji kusikila limwi bumwi buzuba wakati, “Cakkwana ciindi chakuti uunke kucikolo kutegwa ukaiye kubala akulemba. Inouyeeya buti?” Thomas wakapandula kuti kuli busena bumwi ooko kwalo bana nkobakkala akwiiya.

Cuando Magozwe cumplió alrededor de diez años, Thomas le regaló un nuevo libro de cuentos. Era la historia de un niño de una aldea que creció y se convirtió en un famoso jugador de fútbol. Thomas le leyó esa historia a Magozwe en muchas ocasiones, hasta que un día le dijo, “Creo que ya es tiempo que vayas a la escuela y aprendas a leer. ¿Qué te parece?” Thomas le explicó que conocía un lugar donde los niños podían vivir e ir a la escuela.


Wakeezyeezya makani aaya abusena bunyowani alimwi akubikkilizya amakani akuya kucikolo. Ino kuti basimihyaangu bakali luleme ndili mufubafuba nchobeni kuti inga tindaiya cili coonse? Ino kuti bakamuume kubusena bweenzu ooko?. “Andiza cilainda kubota kuti ndazumanana biyo kukkala mumugwagwa nkweena okuno “.

Magozwe pensó en este nuevo lugar y en ir a la escuela. Pero, ¿y si su tío tenía razón y era demasiado estúpido para aprender? ¿Y si volvían a darle golpizas en este nuevo lugar? Magozwe sintió miedo. “Quizá sea mejor seguir viviendo en la calle,” pensó.


Wakamwaambila Thomas bukandu bwakwe kujatikizya busena bupya. Kwakainda kaindi, Thomas wakamukulwaizya kuti buumi bulakonzya kuya kuba kabotu, kubusena bupya.

Magozwe le habló de sus miedos a Thomas. Con el paso del tiempo, Thomas pudo asegurarle al chico que su vida iba a ser mejor en ese nuevo lugar.


Magozwe wakatalika kukkala mucibeela caŋanda iilaciluli ca nyanzabili. Wakali koona abeenzyinyina bobilo mucibeela eeco. Antoomwe, bana bakali kukkala muŋanda oomo bakali kkumi. Kwakali abanyina bategwa Cissy alimwi abalumi babo, babwa botatwe, kaaze alimwi ampongo ncembele yomwe.

Y así fue como Magozwe se fue a vivir a una habitación en una casa con techo verde. Compartía su habitación con otros dos chicos. Había un total de diez chicos viviendo en esa casa. Vivían junto a la tía Cissy y su esposo, tres perros, un gato y una vieja cabra.


Magozwe wakatalika kwiiya cikolo pesi wakajana buyumu-yumu. Nzyinji zyakali kuyandika kuti kucita kutegwa keelana abeenzyinyina. Zyimwi zyiindi wakali kulimvwa kutyompwa alimwi akuyanda kucileka. Pele ayeeya makani ngaakajana mubbuku lyakwe aakweenzya ndeke alimwi amakani aakuuma mupila wa maulu, Kunyina naakaleka kwiiya.

Magozwe empezó a ir a la escuela y fue difícil. Tenía mucho con qué ponerse al día. Muchas veces quiso rendirse. Pero pensaba en el piloto y en el jugador de fútbol de los libros. Al igual que ellos, Magozwe no se rindió.


Magozwe wakalikkede anze aŋanda iilaa ciluli canyanzabili, kabala kabbuku ka kucikolo. Thomas wakasika alimwi akukkala munsi-munsi. “Kaamba nzi kabbuku aaka?” wakabuzya Thomas. “Kabbuku kaamba musankwa wakaba mwiiyi,” wakavwiila Magozwe. “Ino nguni zyina lyakwe?” wakabuzya Thomas. “Izyina lyakwe ngu Magozwe,” wakavwiila Magozwe kumwi kaseka-seka.

Magozwe estaba sentado en el patio de la casa del techo verde, leyendo un libro de cuentos de su escuela. Thomas se le acercó y se sentó junto a él. “¿De qué trata la historia?” preguntó Thomas. “Trata sobre un chico que se convierte en profesor,” respondió Magozwe. “¿Cómo se llama el chico?” preguntó Thomas. “Su nombre es Magozwe,” dijo Magozwe sonriendo.


Texto: Lesley Koyi
Ilustraciones: Wiehan de Jager
Translated by: Vision Milimo
Lengua: chitonga
Nivel: Nivel 5
Fuente: Magozwe del African Storybook
Licencia Creative Commons
Esta obra está bajo una Creative Commons Atribución 4.0 Internacional.
Leer más cuentos nivel 5:
Opciones
Regresar a lista de cuentos Descargar PDF