Descargar PDF
Regresar a lista de cuentos

Mbuto Nsyoonto: Kaano ka Wangari Maathai Una pequeña semilla: la historia de Wangari Maathai

Texto Nicola Rijsdijk

Ilustraciones Maya Marshak

Translated by Chester Mwanza

Lengua chitonga

Nivel Nivel 3

Contar el cuento completo El audio no está disponible actualmente.


Mumunzi umwi uuli mujeleele lyamulundu utegwa Kenya cisi ca Afulika nkocili kujwe, kasimbi kamwi kasyoonto kakali kubeleka mumyuunda abanyina. Izyina lyankako lyakali Wangari.

En una aldea ubicada en la cuesta del Monte Kenia en África del Este, una niña pequeña trabajaba en los campos con su madre. Su nombre era Wangari.


Wangari wakali kuyandisya kuba anze. Mumuunda wamukwasyi, Wangari wakalima akusyanga tumbuto tusyoonto-syoonto mubulongo bukasaala.

A Wangari le encantaba estar afuera. En el huerto de su familia, ella separaba la tierra con su machete y plantaba pequeñas semillas en la tierra tibia.


Wakali kukkomana kapati kuti zuba lyazwa akubbila. Kuti naa waleka kuzibona kabotu zyisyango, wakali kuzyiba kuti kwasiya nciindi cakuya kuŋanda. Wakali kwiinda mukazila kasyoonto kainda mumyuunda mane waakuzabuka mulonga kayoobuya.

Su momento favorito del día era justo después del anochecer. Cuando se ponía muy oscuro y no podía mirar las plantas. Entonces era cuando Wangari sabía que debía regresar a casa. Ella caminaba por los senderos angostos del campo, cruzando los ríos que estaban en su camino.


Wangari wakalimwana musongo amana ucenjede, aboobo wakali kulomohya kapati kuti aunke kucikolo. Pesi banyina abausyi bakali kuyanda kuti kakkala biyo aŋanda akubagwasya milimo. Naakakkwanya myaka ciloba yakuhyalwa, mupati wakwe wakabakombelezya bahyali bakwe kuti bamutole kucikolo.

Wangari era una niña astuta y no podía esperar para ir a la escuela. Pero su madre y padre querían que ella se quedara para ayudarlos con los quehaceres del hogar. Cuando cumplió siete años, su hermano mayor convenció a sus padres para que ella fuera a la escuela.


Wakali kuyandisya kwiiya! Wangari wakali kwiiya zyintu zyipya ciindi coonse kufwumbwa abala bbuku. Wakalaa maanu kapati mucikolo. Wakacita kabotu kwiindilila mucikolo, bakamutamba kuti akaakuiile nyika nkwiili ku hisi hijatene ihya ku America. Wangari wakakkomana. Wakali kuyandisya kuzyiba zyintu zyinji zyamunyika.

¡A ella le gusta aprender! Wangari aprende muy rápido con cada libro que lee. A ella le iba tan bien en la escuela que la invitaron a estudiar en Estados Unidos. ¡Wangari estaba muy entusiasmada! Ella quería aprender más acerca del mundo.


Ku America, wakaiya zyintu zyinji zyipya. Wakali kwiiya lwiiyo lwakubambilila zyisyango. Wakayeeya mbwaakali kusyanga zyisyango naakali mucisi cokwabo ca Kenya.

En la universidad americana, Wangari aprendió muchas cosas nuevas. Ella estudió sobre las plantas y cómo ellas crecen. Y recordó cómo ella creció: jugando con su hermano bajo la sombra de árboles hermosos en los bosques de Kenia.


Mwaakali kuya kumbele kwiiya, cakali kumukubulusya mbwaakali kubayandisya bantu baku Kenya. Wakali kuyanda kuti kabakkomene alimwi kabaangulukide. Mazuba mbwaakali kuya bweenda ambwaakali kwiiya ku America, cakali kumuyeeyezya kuŋanda ku Afulika.

Mientras más aprendía, más se daba cuenta de que le encantaba la gente de Kenia. Ella quería que ellos fueran felices y libres. Mientras más aprendía, más recordaba su casa en África.


Naakamana lwiiyo lwakwe, wakapiluka ku Kenya. Wakajana kuti zyintu zyakacinca. Myuunda yakakomenzyegwa. Bamakaintu bakanyina kwakutebbela nkuni kuti bajike. Bantu bakalipengede alimwi bana bakali aanzala.

Al finalizar sus estudios, regresó a Kenia. Pero su país había cambiado. Habían granjas enormes que atravesaban todo el territorio. Las mujeres no tenían madera para hacer fogatas para cocinar. La gente era pobre y los niños tenían hambre.


Wangari wakalizyi cakucita. Wakayiisya bamakaintu kuti batalike kusyanga zyisamu kubelesya snake zya hisamu. Bamakaintu bakatalika kusambala zyisamu akubelesya mali kugwasyilizya mikwasyi yabo. Bakakkomana kapati. Wangari wakabagwasya alimwi bakalimvwa kuba anguzu.

Wangari sabía qué hacer. Les enseñó a las mujeres a plantar árboles con semillas. Las mujeres vendían los árboles y usaban aquel dinero para cuidar a sus familias. Las mujeres estaban muy contentas. Wangari las había ayudado a sentirse poderosas y fuertes.


Mukuya kwaciindi, zyisamu zyakakomena. Milonga yakatalika kukunka alimwi. Bantu banji bakamvwa mpuwo ya Wangari. Sunu, zyuulu-zyuulu zyazyisamu zyakasyangwa kuzwa kambuto zya Wangari.

Con el paso del tiempo, los árboles nuevos siguieron creciendo hacia el bosque, y los ríos comenzaron a fluir nuevamente. El mensaje de Wangari se difundió por toda África. Hoy en día, millones de árboles han crecido gracias a las semillas de Wangari.


Wangari wakabeleka canguzu. Bantu banji bakamuzyiba nyika yoonse mboizulwa. Bakamupa bulumbu bwa luumuno butegwa Nobel kulumbula milimo yakwe mibotu. Wakali muntu wakusaanguna kupegwa bulumbu bwa Nobel bwa luumuno bwamusyobo ooyu nyika ya Afulika mbozulywa.

Wangari había trabajado muy duro. La gente de alrededor del mundo lo notó, y le otorgaron un premio famoso. Se llama Premio Nobel de la Paz ella fue la primera mujer africana en recibirlo.


Wangari wakafwa mu 2011, pesi inga tulamuyeeya twabona bubotu bwazyisamu.

Wangari murió el año 2011, pero la podemos recordar cada vez que miramos un hermoso árbol.


Texto: Nicola Rijsdijk
Ilustraciones: Maya Marshak
Translated by: Chester Mwanza
Lengua: chitonga
Nivel: Nivel 3
Fuente: A Tiny Seed: The Story of Wangari Maathai del African Storybook
Licencia Creative Commons
Esta obra está bajo una Creative Commons Atribución 4.0 Internacional.
Opciones
Regresar a lista de cuentos Descargar PDF