Descargar PDF
Regresar a lista de cuentos

Magozwe Magozwe

Texto Lesley Koyi

Ilustraciones Wiehan de Jager

Translated by Edith Sikota Habwanda

Lengua lozi

Nivel Nivel 5

Contar el cuento completo El audio no está disponible actualmente.


Mwatolopo ya Nairobi, nekuina sikwata sabashimani benebasina mandu. Zazi ni zazi nebapila anga bupilo bwabona ona cwalo. Zazi lelimwi, bashimani kona balonga miseme yabona kuzwa kwatuko yamikwakwa monebalobalanga. Kuli bazuse silami, nebatukisanga mulilo kakuitusisa masila amwamikwakwa. Fahali abashimani bao, nekunani mushimani walibizo la Magozwe. Yo kona yeneli yomuinyani.

En la ajetreada ciudad de Nairobi, lejos de la apacible vida hogareña, vivía un grupo de jóvenes mendigos. Vivían el día a día como si no hubiera futuro. Una mañana, los chicos estaban empacando sus mantas después de dormir en la fría calle. Prendieron una fogata con basura para espantar el frío. Uno de los jóvenes del grupo era Magozwe. Era el más joven.


Nako yenebatimezi bashemi ba Magozwe, nana ni lilimo zeketalizoho. Kasamulaho wacwalo, kona aya nikuyopila ni bomalumahe bona bene bamunyandisa. Bomalumahe nebasamubeyeli kwateni ngana. Neba lico nebasamufi kamokuswanela kono inge bamufanga misebezi yetata.

Cuando los padres de Magozwe murieron, él sólo tenía cinco años de edad. Se fue a vivir con su tío. Pero Magozwe no le importaba a ese hombre. No le daba suficiente comida. Y lo hacía trabajar muy duro.


Magozwe nasina mata akubuza neba kutongoka kakuli bomalumahe nebamushapa anga. Aiba wabuza zakwasikolo, bomalumahe bamushapa nikumubulelela kuli, “Wena usikuba, aukoni kuituta.” Ane kufitile lilimo zetalu zaku utiwa mwamanyaando sina cwalo, Magozwe amata kuzwa mwalapa labomalumahe. Cwale wakala kuipilela mwamikwakwa.

Si Magozwe se quejaba o hacía preguntas, su tío le daba una golpiza. Cuando Magozwe le preguntó si podía ir a la escuela, su tío lo golpeó y le dijo, “eres demasiado estúpido para aprender”. Después de tres años de vivir así, Magozwe se escapó de la casa de su tío. Empezó a vivir en la calle.


Bupilo bwamwamikwakwa nebukataza. Bana babashimani babang’ata nebakatazeha kufumana zakuca. Bakeng’isa ku uzwa lico zabatu babamwi. Nebatamiwa neba kushapiwa. Aiba yomumwi akula, nekusina wakubatusa. Tusheleni twakukupa ni tobafumani mwakulekisa tupepa nilika zengw’i kona tona to tonebaitusanga mwabupilo bwabona. Bupilo nebutatafalile ahulu bakeng’isa sikwata sabashimani banebalata kulwana nikuzamaisa sibaka sesimwi satolopo.

La vida en la calle era difícil y muchos de los niños tenían dificultades para conseguir comida día a día. Algunas veces los arrestaban, otras veces les daban golpizas. Cuando se enfermaban, no tenían quién los ayudara. El grupo de jóvenes dependía de lo poco que recibían mendigando, de la venta de plásticos y del reciclaje. La vida era aun más difícil por las peleas con grupos rivales que querían tener el control de ciertas partes de la ciudad.


Zazi lelimwi, Magozwe hana batabata mwamasila, afumana kabuka kamatangu. Wakashimba nikukabeya mwamukotana wahae. Zazi ni zazi, nainga kabuka kao nikutalimatalima maswaniso kakuli nasa zibi kubala.

Un día, Magozwe estaba escarbando los basureros y encontró un libro de cuentos viejo y destrozado. Le quitó el polvo y lo guardó en su bolsa. Todos los días, sacaba el libro y miraba las ilustraciones. Pero no sabía cómo leer las palabras.


Liswaniso ze, nelibonisa mucaha yanabata kuba muzamaisi wa fulai. Magozwe kona ainahanela kuli wakona kuba muzamaisi wa fulai. Nako yemwi, naikutwa inge kuli kiyena yebabulela mwakatangu.

Las ilustraciones contaban la historia de un chico que creció y se convirtió en piloto. Magozwe fantaseaba con ser piloto. A veces, se imaginaba que él era el chico de la historia.


Zazi lelimwi, ane kubata, Magozwe ayemelela mwamukwakwa nikukala kukupelela. Muna yomumwi asutelela kuyena. “Lumela. Na kina Tomasi. Nibeleka fakaufi nisibaka se. Wakona kufumana sakuca ona ko.” Muna yo abulela inge asupa kwandu yamubala wang’anga yalukeke yena ni situwo sabundilu. “Nisepa kuli wakona kuya kwale nikuyoinga sakuca.” Magozwe atalima muna yo ape nikutalimela ndu yanamusupezi. “Mwendi,” halaba Magozwe kokumwi inge azamaya.

Hacía frío y Magozwe estaba mendigando en la calle. Un hombre se le acercó. “Hola, soy Thomas. Trabajo cerca de aquí, en un lugar donde podemos darte comida,” dijo el hombre. Apuntaba hacia una casa amarilla con techo azul. “Ojalá vayas pronto a buscar comida” le dijo. Magozwe miró al hombre, y después miró la casa. “Quizá”, dijo, y se fue.


Hanekufitile likweli, bashimani ba kona batwahela kubonana ni Tomasi. Tomasi neli mutu yanalatisisa kubulela nibatu, sihulu bale babaipilela mwamikwakwa. Tomasi natelezanga kwamatangu abupilo bwabatu. Neli mutu yalukile nikuikuteka. Hamulawo wacwalo, bashimani babamwi bakala kuya kwandu yale kuyoinga lico kanako yamusiyali.

Con el paso de los meses, los jóvenes mendigos se acostumbraron a la presencia de Thomas. Él disfrutaba hablar con la gente, especialmente con los mendigos. Thomas escuchaba las historias de sus vidas. Era serio y paciente, y nunca maleducado ni irrespetuoso. Algunos de los chicos empezaron a ir a la casa amarilla y azul a buscar comida al mediodía.


Magozwe nainzi kwatuko nimukwakwa inge atalima maswaniso mwakabuka kahae. Nako ye Tomasi ataha kutoina fakaufi niyena. “Kabuka kao katalusa ng’i?” Tomasi abuza. “Katangu katalusa mushimani yomumwi yazamaisa fulai,” Magozwe alaba. “Kimang’i libizo mushimani yo?” abuza Tomasi. “Anizibi. Hanizibi kubala na.” Magozwe alaba.

Magozwe estaba sentado en la calle mirando su libro cuando Thomas vino y se sentó a su lado. “¿De qué trata la historia?” preguntó Thomas. “Trata sobre un chico que se convierte en piloto,” respondió Magozwe. “¿Cómo se llama el niño?” preguntó Thomas. “No sé porque no sé leer,” dijo Magozwe en voz baja.


Hanebakopani, Magozwe ataluseza Tomasi zabupilo bwahae kamwana matezi kuzwa kubomalumahe. Akuna zeng’ata zanabulezi Tomasi kwanda akumueleza feela Magozwe. Nako yemwi nebambola inge baca lico mwandu yamasenke abundila.

Cuando volvieron a reunirse, Magozwe le relató la historia de su vida a Thomas. Le habló de su tío y de por qué huyó de esa casa. Thomas no hablaba mucho, y no le decía a Magozwe qué hacer, pero siempre le escuchaba con atención. Algunas veces conversaban mientras comían en la casa del techo azul.


Hane kusiyezi fela lilimo zeinyani kuli Magozwe akwanise lilimo ze lishumi, Tomasi amufa kabuka kasili. Kabuka ka nekatalusa mushimani yomumwi wakwahae mwanazibezwi bakeng’isa mbola. Tomasi namubalezi katangu ka linako zeng’ata. Zazi lelimwi wamubulelela hali, “Nilakaleza kuli zazi lelimwi uye kwasikolo uyoituta kubala nikung’ola.” Tomasi amutaluseza Magozwe kuli kunani sibaka ko banana kobaituta.

Cuando Magozwe cumplió alrededor de diez años, Thomas le regaló un nuevo libro de cuentos. Era la historia de un niño de una aldea que creció y se convirtió en un famoso jugador de fútbol. Thomas le leyó esa historia a Magozwe en muchas ocasiones, hasta que un día le dijo, “Creo que ya es tiempo que vayas a la escuela y aprendas a leer. ¿Qué te parece?” Thomas le explicó que conocía un lugar donde los niños podían vivir e ir a la escuela.


Magozwe aupula zataba ye yasibaka hape nikunahana kuya kwasikolo. Haiba kuli kiniti zenebabulela bomalumahe kuli kisitimbi, hakoni kuituta neba sesimwi ukayeza cwani? Cwale haiba kuli bayomunata ko kwasibaka sesinca? Na sabile, nikunahana hali.   “Mwendi nine fela wamikwakwa.”

Magozwe pensó en este nuevo lugar y en ir a la escuela. Pero, ¿y si su tío tenía razón y era demasiado estúpido para aprender? ¿Y si volvían a darle golpizas en este nuevo lugar? Magozwe sintió miedo. “Quizá sea mejor seguir viviendo en la calle,” pensó.


Nebazwezi pili kuambola ni Tomasi yo yanamusepisize kuli bupilo bwakona kucinca kwasibaka sesinca.

Magozwe le habló de sus miedos a Thomas. Con el paso del tiempo, Thomas pudo asegurarle al chico que su vida iba a ser mejor en ese nuevo lugar.


Kuzwa fo, Magozwe hakala kuina mwandu mo yasituwo sabutala. Nalobalanga nibalikani bahae bababeli. Amoho babana benebapila mwandu mo neli lishumi. Kwanda acwalo, nekunani bo Cissy ni bomuna abona, linja zetalu, kaze ni puli.

Y así fue como Magozwe se fue a vivir a una habitación en una casa con techo verde. Compartía su habitación con otros dos chicos. Había un total de diez chicos viviendo en esa casa. Vivían junto a la tía Cissy y su esposo, tres perros, un gato y una vieja cabra.


Magozwe nakalile sikolo nikufuna butata. Nekutokwala lika zeng’ata kuli azamayele hamoho nibalikani bahae mwasikolo. Nako yemwi naikutwa kuli atuhele kono akala kunahana zamatangu anafumani mwabuka yahae.

Magozwe empezó a ir a la escuela y fue difícil. Tenía mucho con qué ponerse al día. Muchas veces quiso rendirse. Pero pensaba en el piloto y en el jugador de fútbol de los libros. Al igual que ellos, Magozwe no se rindió.


Magozwe nainzi fande kwandu yeo yasituwo samubala wabutala inge abala kabuka kamatangu kanekazwa kwasikolo. Tomasi ataha kutoina kwatuko niyena. “Katalusa ng’i kabuka ka?” abuza Tomasi. “Kabuka katalusa mushimani yanabile muluti,” alaba Magozwe. “Cwale kimang’i libizo lahae?” Tomasi abuza. “Libizo lahae ki Magozwe,” abulela Magozwe inge asehaseha.

Magozwe estaba sentado en el patio de la casa del techo verde, leyendo un libro de cuentos de su escuela. Thomas se le acercó y se sentó junto a él. “¿De qué trata la historia?” preguntó Thomas. “Trata sobre un chico que se convierte en profesor,” respondió Magozwe. “¿Cómo se llama el chico?” preguntó Thomas. “Su nombre es Magozwe,” dijo Magozwe sonriendo.


Texto: Lesley Koyi
Ilustraciones: Wiehan de Jager
Translated by: Edith Sikota Habwanda
Lengua: lozi
Nivel: Nivel 5
Fuente: Magozwe del African Storybook
Licencia Creative Commons
Esta obra está bajo una Creative Commons Atribución 4.0 Internacional.
Leer más cuentos nivel 5:
Opciones
Regresar a lista de cuentos Descargar PDF