Mwatolopo ye patehile ya Nairobi, kwahule ni mandu abona atokomela nekuina sikwata sabashimani benebasina mandu. Zazi ni zazi nebapilaanga bupilo bwa bona onacwalo. Zazi leliñwi, bashimani nebaputa miseme yabona kuzwa kwatuko ya mikwakwa monebalobalanga. Kuli bazuse silami, nebatukisanga mulilo kakuitusisa masila amwa mikwakwa. Fahali asikwata sa bashimani ba, nekunani mushimani walibizo la Magozwe. Yo neli yomunyinyani kakufitisisa.
En la ajetreada ciudad de Nairobi, lejos de la apacible vida hogareña, vivía un grupo de jóvenes mendigos. Vivían el día a día como si no hubiera futuro. Una mañana, los chicos estaban empacando sus mantas después de dormir en la fría calle. Prendieron una fogata con basura para espantar el frío. Uno de los jóvenes del grupo era Magozwe. Era el más joven.
Nako yenebatimezi bashemi ba Magozwe, nana ni lilimo ze keta lizoho. Kasamulaho, aya kuyopila ni bomalumahe bene bamunyandisa. Neba lico nebasamufi kamokuswanelela kono inge bamufanga misebezi yetata.
Cuando los padres de Magozwe murieron, él sólo tenía cinco años de edad. Se fue a vivir con su tío. Pero Magozwe no le importaba a ese hombre. No le daba suficiente comida. Y lo hacía trabajar muy duro.
Magozwe nasina mata akubuza neba kutongoka kakuli bomalumahe neba mushapanga. Haiba wabuza zakuya kwa sikolo, bomalumahe bamushapa niku mubulelela kuli, “Wena usikuba, haukoni kuituta.” Hase kufitile lilimo ze talu zaku utiwa mwamanyaando a cwalo, Magozwe abaleha mwalapa la bomalumahe. Cwale akala kuipilela mwa mikwakwa.
Si Magozwe se quejaba o hacía preguntas, su tío le daba una golpiza. Cuando Magozwe le preguntó si podía ir a la escuela, su tío lo golpeó y le dijo, “eres demasiado estúpido para aprender”. Después de tres años de vivir así, Magozwe se escapó de la casa de su tío. Empezó a vivir en la calle.
Bupilo bwa mwa mikwakwa nebukataza. Bana babashimani babañata nebakatazeha kufumana zakuca. Kabaka la kuuzwa lico zabatu fokuñwi nebatamiwa fokuñwi nebashapiwa. Haiba yomuñwi nakula, nekusina wakubatusa. Tusheleni twakukupa ni tobafumani mwakulekisa tupepa nilika zeñwi kona tone baitusisanga mwabupilo bwabona. Bupilo nebutatafalile hahulu kabaka la sikwata sabashimani banebalata kulwana nikuzamaisa likalulo zeñwi za tolopo.
La vida en la calle era difícil y muchos de los niños tenían dificultades para conseguir comida día a día. Algunas veces los arrestaban, otras veces les daban golpizas. Cuando se enfermaban, no tenían quién los ayudara. El grupo de jóvenes dependía de lo poco que recibían mendigando, de la venta de plásticos y del reciclaje. La vida era aun más difícil por las peleas con grupos rivales que querían tener el control de ciertas partes de la ciudad.
Zazi leliñwi, Magozwe hana batabata mwasingungulu, afumana kabuka kakale kamakande. Akashimba akapukuta nikukabeya mwamukotana wahae. Zazi ni zazi, nashimba kabuka kao nikutalimatalima maswaniso kakuli nasazibi kubala.
Un día, Magozwe estaba escarbando los basureros y encontró un libro de cuentos viejo y destrozado. Le quitó el polvo y lo guardó en su bolsa. Todos los días, sacaba el libro y miraba las ilustraciones. Pero no sabía cómo leer las palabras.
Liswaniso ze, nelibonisa mucaha yanabata kuba muzamaisi wa fulai. Magozwe kona ainahanela kuli wakona kuba muzamaisi wa fulai. Nako yeñwi, naikutwa inge kuli kiyena yanabulelwa mwalikande.
Las ilustraciones contaban la historia de un chico que creció y se convirtió en piloto. Magozwe fantaseaba con ser piloto. A veces, se imaginaba que él era el chico de la historia.
Zazi leliñwi, hane kubata, Magozwe ayemelela mwamukwakwa nikukala kukupelela. Muuna yomuñwi asutelela kuyena. “Lumela. Na kina Thomas. Nibeleka fakaufi nisibaka se koo ukona kufumana sakuca.” Muuna yo abulela inge asupa kwandu yamubala wañanda talukeke yenani situwa sa bundilu. “Nisepa kuli wakona kuya kwale nikuyonga sakuca?” abuza. Magozwe atalima muuna yo hape nikutalimela ndu yana musupelize. “Mwendi,” Magozwe alaba inge azamaya.
Hacía frío y Magozwe estaba mendigando en la calle. Un hombre se le acercó. “Hola, soy Thomas. Trabajo cerca de aquí, en un lugar donde podemos darte comida,” dijo el hombre. Apuntaba hacia una casa amarilla con techo azul. “Ojalá vayas pronto a buscar comida” le dijo. Magozwe miró al hombre, y después miró la casa. “Quizá”, dijo, y se fue.
Hanekufitile likweli, bashimani batwaela kubonana ni Thomas. Thomas neli mutu yanalata kubulela nibatu, sihulu bale babaipilela mwa mikwakwa. Thomas natelezanga kwa makande abupilo bwabatu. Neli mutu yalukile nikuikuteka na sina kashwau kapa mahanyi. Kasa mulahonyana, bashimani babañwi bakala kuya kwandu yeo kuyonga lico kanako yamusihali.
Con el paso de los meses, los jóvenes mendigos se acostumbraron a la presencia de Thomas. Él disfrutaba hablar con la gente, especialmente con los mendigos. Thomas escuchaba las historias de sus vidas. Era serio y paciente, y nunca maleducado ni irrespetuoso. Algunos de los chicos empezaron a ir a la casa amarilla y azul a buscar comida al mediodía.
Magozwe nainzi kwatuko nimukwakwa inge atalima maswaniso mwa kabuka kahae. Nako ye Thomas ataha kutoina fakaufi niyena. “Kabuka kao katalusa ñi?” Thomas abuza. “Likande kila mushimani yomuñwi yakala kuzamaisa fulai,” Magozwe alaba. “Kimañi libizo mushimani yo?” Thomas abuza. “Hanizibi kakuli hanikoni kubala.” Magozwe alaba.
Magozwe estaba sentado en la calle mirando su libro cuando Thomas vino y se sentó a su lado. “¿De qué trata la historia?” preguntó Thomas. “Trata sobre un chico que se convierte en piloto,” respondió Magozwe. “¿Cómo se llama el niño?” preguntó Thomas. “No sé porque no sé leer,” dijo Magozwe en voz baja.
Cuando volvieron a reunirse, Magozwe le relató la historia de su vida a Thomas. Le habló de su tío y de por qué huyó de esa casa. Thomas no hablaba mucho, y no le decía a Magozwe qué hacer, pero siempre le escuchaba con atención. Algunas veces conversaban mientras comían en la casa del techo azul.
Magozwe hasa sutelela kwa kukwanisa lilimo ze lishumi, Thomas amufa kabuka kamakande kasili. Kabuka ka nekatalusa za mushimani yomuñwi wa kwahae mwanazibahalezi kabaka la kulaha mbola. Thomas namubalezi likande le hañatañata kufitela zazi leliñwi amubulelela ali, “Niakaleza kuli seli nako yakuli uye kwasikolo uyoituta kubala nji unahana cwañi?” Thomas ataluseza Magozwe kuli kunani sibaka saziba ko banana bakona kuina ni kuituta.
Cuando Magozwe cumplió alrededor de diez años, Thomas le regaló un nuevo libro de cuentos. Era la historia de un niño de una aldea que creció y se convirtió en un famoso jugador de fútbol. Thomas le leyó esa historia a Magozwe en muchas ocasiones, hasta que un día le dijo, “Creo que ya es tiempo que vayas a la escuela y aprendas a leer. ¿Qué te parece?” Thomas le explicó que conocía un lugar donde los niños podían vivir e ir a la escuela.
Magozwe anahana zataba ye yasibaka sesinca hape niyakuya kwasikolo. Haiba kuli kiniti zenebabulela bomalumahe kuli kisitimbi, hakoni kuituta sesiñwi ukaeza cwañi? Cwale haiba kuli bayomunata ko kwasibaka sesinca? Na sabile, nikunahana ali “mwendi kikokunde feela kuli niikinele mwa mikwakwa.”
Magozwe pensó en este nuevo lugar y en ir a la escuela. Pero, ¿y si su tío tenía razón y era demasiado estúpido para aprender? ¿Y si volvían a darle golpizas en este nuevo lugar? Magozwe sintió miedo. “Quizá sea mejor seguir viviendo en la calle,” pensó.
Aikabela sabo yahae ni Thomas. Yo yanamusepisize hañatañata kuli bupilo bwahae bwakona kucinca kwasibaka sesinca.
Magozwe le habló de sus miedos a Thomas. Con el paso del tiempo, Thomas pudo asegurarle al chico que su vida iba a ser mejor en ese nuevo lugar.
Kuzwafo, Magozwe atutela mwandu mo yasituwa sesitala. Nalobalanga nibalikani bahae bababeli. Hamoho ni banana benebapila mwandu mo neli balishumi. Kwanda bao, nekunani boCissy ni bomuuna abona, linja zetalu, kaze ni puli yakale.
Y así fue como Magozwe se fue a vivir a una habitación en una casa con techo verde. Compartía su habitación con otros dos chicos. Había un total de diez chicos viviendo en esa casa. Vivían junto a la tía Cissy y su esposo, tres perros, un gato y una vieja cabra.
Magozwe akala sikolo kono afumana butata. Natokwa kuziba lika zeñata kuli azamayelele hamoho nibalikani bahae mwasikolo. Nako yeñwi naikutwa kuli atuhele kono akala kuhupula zamakande anafumani mwatubuka twahae amufufisi wa fulai ni mulahi wambola. Sina bona, nasikatuhela.
Magozwe empezó a ir a la escuela y fue difícil. Tenía mucho con qué ponerse al día. Muchas veces quiso rendirse. Pero pensaba en el piloto y en el jugador de fútbol de los libros. Al igual que ellos, Magozwe no se rindió.
Magozwe nainzi mwalapa kwandu yeo yasituwa sa mubala wobutala inge abala kabuka kamakande kanekazwa kwasikolo. Thomas ataha kutoina kwatuko niyena. “Likande liambola zañi?” Thomas abuza. “Likande liambola za mushimani yanabile muluti,” Magozwe alaba. “Cwale libizo la mucaha yo kimañi?” Thomas abuza. “Libizo lahae ki Magozwe,” Magozwe abulela ka lumenyo.
Magozwe estaba sentado en el patio de la casa del techo verde, leyendo un libro de cuentos de su escuela. Thomas se le acercó y se sentó junto a él. “¿De qué trata la historia?” preguntó Thomas. “Trata sobre un chico que se convierte en profesor,” respondió Magozwe. “¿Cómo se llama el chico?” preguntó Thomas. “Su nombre es Magozwe,” dijo Magozwe sonriendo.