Kaju ‘bero na, ku Sukuri seku
Yugu saka ku gele ku toli’ba ku
kpenya ku’de kilo.
Kara konda kuliyata kine giri
kugele.
Kpenya na ŋiyoro ku kopuko de
bayi kasi ko ididiŋiini.
Hace mucho tiempo, la Gallina y el Águila eran amigos. Vivían en paz con todas las otras aves. Ninguna de ellas podía volar.
Luŋa le’de gele, kana a’dukia
rile.
Yugu utuji pajo i galadu na
nyosu.
Lepe yite iboni ku a kanya.
“Kiko le’de laga lo woworoniki
wulewule kata!” Yugu lo kuliya.
Un día, la hambruna llegó y el Águila tuvo que caminar muy lejos en búsqueda de comida. Regresó muy cansada. “¡Tiene que haber una forma más fácil de viajar!” dijo el Águila.
Ibona toto naga ana’bu, Sukuri
a yo’yurame laga a lo’bu.
Lepe apoki ipependa na kupi ti
kpenya laga worisi kasi kara
laga atatuwa kilo.
“Kuyi ripe kuwo kugele kaya
kupi kinie,” lepe na kuliya.
“’Diya yi i woworo wulewule.”
Luego de un sueño reparador, la Gallina tuvo una idea brillante. Empezó a recoger las plumas que sus amigas aves soltaban. “Cosamos las plumas por encima de las nuestras”, dijo. “Quizás así sea más fácil viajar.”
I bileji katayu, Yugu laga ku
libira ‘du, kuwa de lepe nyelo
‘doya riba na anje.
Wuleŋa gele lepe a ŋiyoro kaŋo
ku kopuko naga a na’bu na’bu a
koloro sukuri kayu.
Sukuri tete akanya riba na.
Lepe a koloki libiralo i kabati
kiyu duga utu i koku yu ku
derakinda ŋaji kanye kilo ‘dilo.
El Águila era la única que tenía una aguja en la aldea, así que ella empezó a coser primero. Se hizo un par de alas muy lindas y voló mucho más alto que la Gallina. La Gallina se consiguió la aguja para empezar a coser sus alas, pero se cansó antes de terminarlas. Dejó la aguja encima del armario y se fue a preparar algo de comida para sus hijos.
‘Bo ku’de kilo kpenya ameri
Yugu i ŋiyoro yu.
Kara a magu Sukuri i tikinda
nase libira lo se kukundi kopuko
kase.
Wuleŋa kpenya rodi apoki
iŋiŋiyutu i’diko yu.
Pero las otras aves habían visto al Águila irse volando lejos, así que le pidieron a la Gallina que les prestara la aguja para hacerse alas también. Y pronto, el cielo estaba cubierto de muchas aves volando.
Kpenyati na teyitundo libira
a’dute na, aku momorani Sukuri
i ‘baa yu.
Kuwa de ŋaji ti lepe kine
a’dumara libiralo i bironiki, kara
akoloki libiralo i sinyaki kata.
Cuando la última ave fue a entregar la aguja prestada, la Gallina no estaba en casa. Así que los hijos de la Gallina tomaron la aguja para jugar con ella. Cuando se cansaron de jugar, dejaron la aguja en la tierra.
Inu lu’baŋa de, Yugu ayite.
Lepe lepe a magu libira lonye lo
kuSukindi kupi laga a
kpokpoyiga kanye woro yu kile.
Sukuri aga ‘yu libira lo i koku
yu, lepe kaga’yu i ‘baa kata yu.
‘Bo libira lo aku riye.
Más tarde, el Águila volvió. Pidió la aguja para coser algunas plumas que se le habían caído durante su viaje. La Gallina fue a buscarla en el armario y no estaba. Buscó en la cocina y en el patio, pero la aguja no aparecía. No estaba en ningún lugar.
“Inga tikina luŋa gele,” Sukuri
na ma’yu mugu ku Yugu.
“Do bulo sukindo kopuko konu
kine modo ŋiyoro konu ga’yu na
nyosu yu ‘do.”
“Luŋa gele ‘du,” Yugu lo kuliya.
“Kudo aku riyo libira liyolo, do i
titikinda na ŋiro nonu naga gele
na arope.”
“Sólo dame un día para encontrar la aguja,” la Gallina le rogó al Águila. “Para que puedas arreglar tus alas y volar en búsqueda de comida.” “Un solo día,” dijo el Águila. “Si no encuentras la aguja en un día, tendrás que regalarme uno de tus pollitos como pago.”
Loŋa lo bo lo kuyeŋundi, lepe a
ku momorani Sukuri kunu
kokodu kaana i sinyaki kata yu
‘bo libira lo ‘bayi.
Kuwa de Yugu asurunda kani i
tore na Sukuri gele na kini
duga’do ‘dokoro lepe.
Ŋiyu ilu luŋa de tojo i tinade,
kuYugu lo poonda, lepe
momorani Sukuri kunu kokodu
kaana isinyaki kata yu.
Cuando el Águila regresó al día siguiente, vio que la Gallina estaba arañando la tierra, pero la aguja no estaba. Así que el Águila voló muy rápido hacia dónde estaban los pollitos, agarró a uno de ellos y se lo llevó lejos. Después de eso, el Águila siempre encontraba a la Gallina arañando la tierra con sus patas para encontrar la aguja.
Ku kodudo na kopukoni na Yugu
na ‘duu, Sukuri tepijo torila
kanye kine, “Yoŋeta ‘beri kaŋo i
kaa naga renjele na ku a natiyo
kaŋo.”
Duga kara rugo adi, “Yi ani
gbo’da mamalini. Yi wowoke.”
Y cuando aparece la sombra de las alas del Águila en la tierra, la Gallina les ordena a sus pollitos: “Aléjense del suelo seco y descubierto.” Y ellos le contestan: “No somos tontos, saldremos corriendo.”
Texto: Ann Nduku
Ilustraciones: Wiehan de Jager
Translated by: Jonathan Aloro Nyaga, Aga Khan Foundation