Descargar PDF
Regresar a lista de cuentos

Amatoke A’baba Los plátanos de mi abuela

Texto Ursula Nafula

Ilustraciones Catherine Groenewald

Translated by Dennis Ogaro Ondieki

Lengua gusii

Nivel Nivel 4

Contar el cuento completo El audio no está disponible actualmente.


Omogondo o’baba nigo orenge kororekana buya – nigo obwate amaemba, obori, n’emiogo. Korende ekiya ase bionsi pi biria barengeoo namataoke Nonya baba obwate abana abange, nigo namanyete buna ninche anchete ase abachokoro baye bonsi. Nigo anarete kondangeria gochia mwaye. Naende ontebia obobisi bwaye bokeboke. Nonya nigo obobisi obomo mbore atatagete gontebia: nabwo mboria bwa’se arenge gotoberia amatoke aye.

El huerto de mi abuela era maravilloso y tenía mucho sorgo, mijo y yuca. Pero lo mejor de todo eran los plátanos. Aunque mi abuela tenía muchos nietos, yo, en secreto, sabía que era su favorita. Me invitaba a su casa muy a menudo. También me contaba muchos secretos. Pero había un secreto que nunca me contó: el lugar donde ella hacía madurar los plátanos.


Rituko erimo inkarora egekabu ki’amakendo kebekire ase omogaso isiko mwa’baba. Ekero namoboretie buna negiaki, richibu nanyorete ndiria buna: “Ekio negekabu kiane kiogokorera ebikone” Ensemo y’egekabu keria amagoma y’eritoke narengeoo anarete gonchoreria kera rituko. Inkarengereeria inkamanya komoboria, “Amagoma aya nayaki?” Richibu naende nanyorete ndiria buna, “Aya na amagoma ane y’ogokorera ebikone.”

Un día vi un gran canasto de paja que estaba al sol, afuera de la casa de mi abuela. Cuando le pregunté para qué era, sólo me respondió: “Es mi canasto mágico”. Al lado del canasto, habían varias hojas de plátano que mi abuela volteaba de vez en cuando. Yo sentí curiosidad. “¿Para qué son las hojas, abuela?” le pregunté. Ella sólo me respondió: “Son mis hojas mágicas”.


Inkagoka rende korigereria magokoro, amagoma aria amo n’egekabu keria ki’amakendo. Korende baba agantoma ing’ende komokorera egasi gete. “Gaki, baba tiga indore buna okorosia…” “Tiga konyogerera omwana oyo, kora buna ogotebigwa,” agantebia kare buna oyobeete. Inkaminyoka ebirundo ebinene gochia gokora egiatagete.

Me pareció muy interesante observar a mi abuela, los plátanos, las hojas de plátano y al gran canasto de paja. Pero mi abuela me ordenó que fuera donde mi madre a hacer un mandado. “Abuela, por favor, déjame mirar cómo preparas…” “No seas testaruda, niña, haz lo que te digo,” insistió. Me fui corriendo.


Ekero nairanete, inkanyora baba gainkaransete isiko riaye korende gekabu keria amd n’amagoma aria tibiarengeoo . “Baba ing’ai kwaira egekabu keria, ing’ai amagoma aria are, naende ing’ai…” Richibu nanyorete ndiria buna, “Noo bionsi bire ase ane yogokerera ebikone” Inkaigwa bobe sana.

Cuando regresé, mi abuela estaba sentada afuera pero no tenía el canasto ni los plátanos. “Abuela, ¿dónde está el canasto, dónde están todos los plátanos, y dónde…?” pero solamente me respondió, “Están en mi lugar mágico.” ¡Fue muy decepcionante!


Amatuko abere agaeta, na baba agantoma inchie komwoyeria akanyimbo kaye agatereire korwa enyomba yaye y’okorara. Yaani buna nasoete nyomba iga, inkaigwa rimisu ri’amatoke amatubo. Ase erumu eria yaime, noo egekabu keria ki’ababa kiogokerera ebikone biaye kiarengegetubire buya n’oborangeti obonene obogotu. Inkaimokereria oborangeti boria igoro ake igo nagotiokerera rimisu riria rigiya.

Dos días más tarde, mi abuela me envió a su habitación a buscar su bastón. Apenas abrí la puerta, sentí el fuerte aroma de los plátanos madurando. Dentro de la habitación estaba el gran canasto mágico de paja de mi abuela. Estaba bien escondido bajo una vieja manta. La levanté y olí ese glorioso aroma.


Eriogi ria’baba rigantaborora ekero andangeretie, “Ninki ogokora imabwo? Kora bwango ondetere enyimbo yane.” Inkairana bwango nenyimbo yaye. “Ninki ogosekere?” akamboria. Okoboria gokagera inkainyora buna nigo naichanete ase okomanya koria ase abisete amatoke.

Me asusté cuando escuché que mi abuela me llamaba, “¿Qué estás haciendo? Apúrate y tráeme mi bastón.” Me apresuré en llevarle su bastón. “¿Por qué sonríes?” me preguntó mi abuela. Su pregunta me hizo darme cuenta de que yo todavía estaba sonriendo por haber descubierto su lugar mágico.


Rituko rikobwatia ekero baba achete minto gokwania mama, inkaminyoka gochia nyomba mwaye korigereria amatoke aria naende. Inkanyore egesabo ekemo konyora giatobire. Intatabora ritoke erimo nakobisa eyanga yane ime. Inkakuneka egekabu keria naende nagosoka. Ingaeta isuku nyuma yenyomba eria inkariria. Nigo riarenge gwansa sana, ase obogima bwane konyora tindaria itoke rigwansa igo.

Al día siguiente, mi abuela vino a visitar a mi madre. En ese momento, corrí a su casa a revisar los plátanos otra vez. Había un montón de plátanos muy maduros. Cogí uno y lo escondí en mi vestido. Después de volver a cubrir el canasto, fui detrás de la casa y me lo comí rápidamente. Era el plátano más dulce que me había comido en toda mi vida.


Rituko riria riarenge kobwatia, baba noo arenge mogondo oye akwaa ching’eni. Inkechobanesia na korigereria amatoke aria. Bono konyo ange onsi atobire. Ingasinywa gotiga kobogoria make, ingatabora amatoke ane. Ingasonsogoria ng’oora gochia ase omorangu, inkaigwa baba kagokora isiko. Inkanyara tu kobisa amatike aria eyanga yane ime nakomoetania gochia isiko.

Al día siguiente, cuando mi abuela estaba en su huerta recolectando vegetales, entré a su casa hurtadillas y revisé los plátanos. Casi todos estaban maduros. No pude evitar coger cuatro. Mientras caminaba de puntitas hacia la salida, escuché a mi abuela toser afuera. Logré esconder los plátanos bajo mi vestido y pasé caminando al lado de ella.


Rituko riarenge kobwatia nigo riarenge rituko riechiro. Nigo baba arenge koira amatike aye echiro koonia. Tichieti koayerera kogenda mwaye ituko erio. Korende tinyareti komoina ngaki tambe.

El día siguiente era día de mercado. Mi abuela se despertó temprano. Ella siempre tomaba los plátanos maduros y la yuca para venderlos en el mercado. Ese día no me apresuré en ir a visitarla. Pero no pude evitarla por mucho tiempo.


Emarogoba eyio ekero narangeretiwe na mama, tata na magokoro, inkamanya ninki bandangereria. Obotuko obwo ekero naraire, inkamanya tinkoirorera koiba naende, ebe korwa ase magokoro gose onde bwensi.

Más tarde esa noche, me llamaron mi madre, padre y abuela. Yo sabía por qué. Me fui a dormir habiendo aprendido que no podía volver a robar nunca más, ni a mi abuela, ni a mis padres, ni a nadie más.


Texto: Ursula Nafula
Ilustraciones: Catherine Groenewald
Translated by: Dennis Ogaro Ondieki
Lengua: gusii
Nivel: Nivel 4
Fuente: Grandma's bananas del African Storybook
Licencia Creative Commons
Esta obra está bajo una Creative Commons Atribución 3.0 Internacional.
Leer más cuentos nivel 4:
Opciones
Regresar a lista de cuentos Descargar PDF