Téléchargement PDF
Retour à la liste des contes

تۆوێكی بچووك، چیرۆكی وانگاری ماتای Une petite graine : l'histoire de Wangari Maathai

Écrit par Nicola Rijsdijk

Illustré par Maya Marshak

Traduit par Agri Afshin

Langue kurde (sorani)

Niveau Niveau 3

Lire l’histoire en entier L’enregistrement audio de cette histoire est actuellement indisponible.


لە گوندێك لە دامێنی چیای كینیا لە رۆژهەڵاتی ئەفریقا، كچێكی بچووك لەگەڵ دایكی لەسەر کێڵگه‌کانیان كاریان دەكرد. ئەو ناوی وانگاری بوو.

Dans un village situé sur les flancs du Mont Kenya en Afrique de l’Est, une petite fille travaillait dans les champs avec sa mère. Son nom était Wangari.


وانگاری پێی خۆش بوو لە دەرەوە بێ. خێزانەكەیان بێستانێكیان له به‌ر ماڵێ هەبوو. ئەو بە چەقۆیەكی گەورە زەوییەکەی دەكێڵا و تۆوی بچووكی دەخستە ناو زەوییە گەرمەكەوە.

Wangari aimait beaucoup être dehors. Dans le potager de sa famille, elle faisait des trous dans le sol avec sa machette. Elle enfouissait des petites graines dans la terre chaude.


بەلای ئەوەوە خۆشترین كاتی رۆژ، دوای خۆر ئاوابوون بوو. كاتێك هەوا تاریك دەبوو كە ئیتر نەدەكرا گژوگیا ببینێ، دەیزانی كە ئیتر كاتی ئەوەیە بگەڕێتەوە ماڵەوە. ئەو بە باریكەڕێی ناو كیڵگەكاندا ده‌ڕۆی و لە رووبارەكان دەپەڕییەوە، به‌ره‌و رێگای خۆی.

Son moment préféré de la journée était juste après le coucher du soleil. Quand il faisait trop nuit pour voir les plantes, Wangari savait qu’il était l’heure de rentrer à la maison. Pour rentrer, elle devait suivre des sentiers étroits à travers champs et traverser des rivières.


وانگاری كچێكی زیرەك بوو و دەیهەویست بچێت بۆ قوتابخانە. بەڵام دایك و باوكی پێیان خۆش بوو لە ماڵ بمێنێتەوە و یارمەتییان بدات. كاتێك تەمەنی بوو بە حەوت ساڵ، برا گەورەكەی، دایك و باوكی رازی كرد كە رێگەی وانگاری بدەن بۆ قوتابخانە بڕوات.

Wangari était une enfant intelligente et avait hâte d’aller à l’école. Mais sa mère et son père voulaient qu’elle reste à la maison pour les aider. Quand elle eut sept ans, son grand frère persuada ses parents de la laisser aller à l’école.


ئەو حەزی لە شت فێربوون بوو! وانگاری لەگەڵ هەر كتێبێك كە دەیخوێندەوە زیاتر و زیاتر شت فێردەبوو. ئەو له‌ به‌ر زیره‌کیان له قوتابخانه بانگهێشتیان كردە ئەمریكا بۆ خوێندن. وانگاری زۆر خۆشحاڵ بوو! ئەو دەیهەویست شتی زیاتر لە بارەی جیهانەوە فێر بێت.

Elle aimait apprendre ! Wangari apprenait de plus en plus avec chaque livre qu’elle lisait. Elle travaillait si bien à l’école qu’elle fut invitée à étudier aux Etats Unis d’Amérique. Wangari était enthousiaste ! Elle voulait en savoir plus sur le monde.


وانگاری لە زانكۆی ئەمریكا زۆر شتی نوێ فێر بوو. ئەو لە بارەی رووەكەكانەوە دەیخوێند و بزانیت چۆن گه‌وره‌ ده‌بن. هه‌روه‌ها بیری ما بوو که خۆی چۆن گه‌وره بووه: چۆن له گه‌ڵ براکانی له ناو دارستانه جوانه‌کانی کینیا یاری ده‌کرد.

A l’université américaine, Wangari apprit beaucoup de choses nouvelles. Elle étudia les plantes et la manière dont elles grandissent. Et elle se rappela comment elle avait grandi : en jouant avec ses frères à l’ombre des arbres dans les magnifiques forêts du Kenya.


ئه‌و ده‌یزانی هەرچەند زیاتر شت فێر بێ، هەستی خۆشه‌ویستی بۆ خەڵكی كینیا زیاتر ده‌بێت. ئەو دەیهەویست ئه‌وان خۆشحاڵ و ئازاد بن. له گه‌ڵ زیاتر فێر بوونی، زیاتر بیری وڵاتەكەی خۆی لە ئەفریقیا دەكردەوە.

Plus elle apprenait, plus elle réalisait qu’elle aimait les habitants du Kenya. Elle voulait qu’ils soient heureux et libres. Plus elle apprenait, plus elle se rappelait son foyer africain.


كاتێك ئەو لە خوێندن تەواو بوو، گەڕایەوە بۆ كینیا. بەڵام وڵاتەكەی گۆرانکاری به سه‌ردا هاتبوو. زەوی و زارە گەورەكان سەرتاسەری وڵاتیان داگرتبوو. ژنەكان داریان نەبوو كە ئاگر بكەنەوە و خواردن دروست بكەن. خەڵك هەژار بوون و منداڵەكانیش برسی بوون.

Quand elle eut terminé ses études, elle retourna au Kenya. Mais son pays avait changé. De larges fermes s’étendaient à travers la campagne. Les femmes n’avaient plus de bois pour cuire les aliments. Les gens étaient pauvres et les enfants avaient toujours faim.


وانگاری دەیزانی که دەبێ چی بكات. ئەو ژنەكانی فێر كرد كە چۆن لە تۆوە چكۆلەكان دار بڕۆێنن. ژنەكان دارەکانیان فرۆشت و پارەكانیان بە باشی بۆ خێزانەكانیان بەكار هێنا. ئەوان زۆر خۆشحاڵ بوون. وانگاری وای لێكردن كە هەست بە بەهێزی و ده‌سه‌ڵاتداری بكەن.

Wangari savait ce qu’il fallait faire. Elle apprit aux femmes comment planter des arbres en utilisant des graines. Les femmes vendirent les arbres et utilisèrent l’argent pour faire vivre leurs familles. Les femmes étaient très heureuses. Wangari les avait aidées à se sentir puissantes et fortes.


كات تێپەڕی و داره نوێیەكان گەورە بوون و د دارستانیان لێ دروست بوو، رووبارەكانیش دووبارە بووژانەوە. چیرۆكی وانگاری بە هەموو ئەفریقیادا بڵاو بۆوه. ئەمڕۆ بە ملیۆن دار گەورە بوون به هۆی تۆوی وانگارای.

Avec le temps, les nouveaux arbres se transformèrent en forêts, et les rivières recommencèrent à couler. Le message de Wangari traversa toute l’Afrique. Aujourd’hui des millions d’arbres ont grandi grâce aux graines de Wangari.


وانگاری بە سەختی كاری كردبوو. خەڵكی هەموو دونیا کاره‌که‌یان بەرز نرخاند و بە ناوبانگترین خەڵاتیان پێدا. پێی دەڵێن خەڵاتی ئاشتی نۆبڵ. وانگاری یەكەمین ژنی ئەفریقیا بوو كە ئەو خەڵاتەی وەرگرت.

Wangari avait travaillé dur. Partout dans le monde, les gens s’en aperçurent et lui donnèrent un prix renommé. Il s’appelle le Prix Nobel de la Paix et elle fut la première femme africaine à le recevoir.


وانگاری لە ساڵی 2011 كۆچی دوایی كرد، بەڵام ئێمە دەتوانین هەركات چاومان بە دارێکی جوان که‌وت، ئەومان بەبیر بێتەوە.

Wangari mourut en 2011 mais nous pensons à elle à chaque fois que nous voyons un bel arbre.


Écrit par: Nicola Rijsdijk
Illustré par: Maya Marshak
Traduit par: Agri Afshin
Langue: kurde (sorani)
Niveau: Niveau 3
Source: A Tiny Seed: The Story of Wangari Maathai du Livre de contes africains
Licence de Creative Commons
Ce travail est autorisé sous une licence Creative Commons Attribution 4.0 non transposé.
Options
Retour à la liste des contes Téléchargement PDF